Wszystko o siewie bobiku

Bobik jest cenną rośliną wysokobiałkową, której siew w ostatnich latach znacznie zyskał na popularności. Aby osiągnąć sukces w uprawie bobiku należy przestrzegać kilku ważnych zasad. Ważny jest m.in. odpowiedni termin siewu, a także właściwa głębokość siewu i norma wysiewu nasion.

Wymagania glebowe bobiku

Bobik posiada największe wymagania glebowe i wodne spośród wszystkich roślin bobowatych. Na tym samym miejscu można go uprawiać zaledwie co 4-5 lat. Nadaje się do uprawy na glebach zwięzłych i żyznych, utrzymywanych w wysokiej kulturze rolnej, a ponadto zasobnych w wilgoć i składniki pokarmowe. Nie nadaje się jednak na gleby kwaśne. Gleby o pH mniejszym niż 5,5 muszą być wcześniej wapnowane (po zakończonym zbiorze przedplonu). Najlepiej rośnie na stanowiskach o pH zbliżonym do obojętnego. Sprawdza się wyłączne na glebach zaliczanych do kompleksu pszennego bardzo dobrego oraz dobrego (klasa I-II b). Dlatego bobik to nienajlepszy pomysł na stanowiska łatwo przesuszające się, słabe oraz zbyt wilgotne.

Wymagania pokarmowe bobiku

Bobik ma stosunkowo duże wymagania pokarmowe. Na wyprodukowanie 1 tony plonu głównego i ubocznego bobik pobiera 12-18 kg P₂O₅ i 30-40 kg K₂O. Nawożenie potasowe i fosforowe wykonuje się pod orkę zimową lub wczesną wiosną przed rozpoczęciem wiosennej uprawy roślin. Bobik wiąże azot z powietrza, jednak oprócz zastosowania nawożenia fosforowo-potasowego wymaga również dodatkowego nawożenia azotowego. Z kolei w celu dostarczenia mikroelementów należy stosować wieloskładnikowe nawozy dolistne. Bobik nie będzie wykazywał prawidłowego wzrostu i rozwoju po oborniku – w związku z nadmiarem azotu, bobik będzie reagował nadmiernym rozwojem wegetatywnym, przedłużeniem dojrzewania i w konsekwencji z obniżeniem wielkości i jakości plonowania.

Termin siewu bobiku

Do wysiewu bobiku wykorzystuje się siewniki zbożowe, które posiadają aparat wysiewający do grubych nasion, redlice przeznaczone do głębokiego siewu, a także siewniki zaopatrzone w redlice talerzowe. Przeprowadzenie siewu bobiku w odpowiednim terminie ma ogromne znaczenie w uzyskiwaniu wysokich plonów dobrej jakości. Bobik rozpoczyna kiełkowanie już w temperaturze 1-2°C, dlatego siew najlepiej przeprowadzić więc w okresie od II dekady marca do III dekady kwietnia. Końcowy termin siewu bobiku nie powinien przekraczać okresu późniejszego niż 25 kwietnia. Wczesny siew sprzyja właściwemu rozwojowi systemu korzeniowego roślin, dzięki czemu w znacznym stopniu zmniejsza się podatność roślin na niedobory wody.

Skutki zbyt wczesnego oraz zbyt późnego siewu

Niekorzystny dla bobiku jest zarówno zbyt późny, jak również zbyt wczesny siew. Siew bobiku w późniejszym terminie powoduje spadek wielkości i jakości plonów, co wiąże się z przedłużającym się okresem wegetacji roślin. Ponadto zwiększa się podatność roślin na choroby i szkodniki. Niekorzystny jest nie tylko późniejszy siew, ale również zbyt wczesny. Może on powodować stres chłodno-wodny, który skutkuje wprowadzeniem roślin w stan szoku. Objawia się najczęściej zaburzeniami fizjologicznymi nasion i siewek. Zjawisko to najczęściej pojawia się na glebach ciężkich, w chłodnym i wilgotnym okresie wiosennym. Niewłaściwy termin siewu nasion bobiku może również sprzyjać rozwojowi chwastów, które bardzo szybko się rozwijają, wykorzystując wolną przestrzeń na polu.

Jak ustalić prawidłową ilość wysiewu?

Sposób, w jaki rośliny zostaną rozmieszczone na polu decyduje o warunkach świetlnych, a także o zaopatrzeniu każdej z roślin bobiku w wodę oraz niezbędne do jej prawidłowego wzrostu i rozwoju makro- oraz mikroelementy. W celu ustalenia prawidłowej ilości wysiewu nasion bobiku najlepiej skorzystać ze wzoru: wysiew (kg/ha) = liczba roślin/m² x masa 1000 nasion/zdolność kiełkowania (%). Siew punktowy bobiku umożliwia zmniejszenie normy wysiewu bobiku, co wiąże się z obniżką kosztów, które związane są m.in. z zakupem materiału siewnego. Bobik z siewu punktowego plonuje znacznie wyżej w porównaniu z siewem rzędowym. Wysiany punktowo może osiągnąć plony nawet o 10% wyższe w porównaniu do nasion bobiku, które wysiane zostały techniką siewu rzędowego.

Głębokość siewu bobiku

Duże znaczenie dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin bobiku ma odpowiednia głębokość siewu. Powinna ona wynosić ok. 8 cm w przypadku planowanej uprawy na glebach zwięzłych oraz ok. 10 cm przy uprawie na glebach lżejszych. Przy takiej głębokości nasiona bobiku kiełkują najlepiej i wschodzą po ok. 3-4 tygodniach. Ma to spore znaczenie i jest bezpośrednio związane z hypogeicznym sposobem kiełkowania bobiku. Ważna jest również odpowiednia rozstawa poszczególnych rzędów. Powinna ona wynieść od 15 do 25 cm. Zwiększona rozstawa może stać się przyczyną wtórnego zachwaszczenia pola, na którym uprawiany jest bobik.

Norma wysiewu

Obsada roślin uzależniona jest m.in. od odmiany, a także od warunków klimatyczno-glebowych występujących w danym rejonie uprawy. Optymalna odpowiednia norma wysiewu bobiku w przypadku tradycyjnych odmian wynosi od 40 do 60 roślin na 1 m² powierzchni (wysiewa się od 220 do 260 kg nasion bobiku na 1 ha). W przypadku odmian samokończących norma wysiewu bobiku wynosi od 55 do 65 roślin na 1 m² powierzchni (wysiewa się od 240 do 300 kg nasion na 1 ha powierzchni). Zbyt duża liczba roślin bobiku na jednostce powierzchni może stać się przyczyną obniżenia liczby strąków na roślinie, a także przyczynić się do zwiększenia podatności roślin na wyleganie. Skutkiem nadmiernego zagęszczenia roślin bobiku jest również pogorszenie zdrowotności roślin.

Roślina podatna na choroby

Bobik należy do roślin podatnych na groźne choroby, m.in. na zgorzel siewek, zgniliznę korzeni, rdzę bobiku, askochytozę, plamistość czekoladową bobu oraz zgniliznę twardzikową. Rośliny wykazują również dużą podatność na ataki szkodników takich jak wciornastki, oprzędzika pręgowanego i wielożernego, a także na strąkowca bobowego, śmietkę kiełkówkę, mszyce oraz na szkodniki glebowe, do których należą rolnice, pędraki oraz drutowce. Straty powodowane przez szkodniki glebowe polegają m.in. na podgryzaniu nasion bobiku oraz uszkadzaniu siewek i młodych roślin. Skutkiem żerowania szkodników są puste place na polu bez roślin lub podziurawione przez strąkowca nasiona bobiku.

Przeczytaj także: Bobik na poplon?

Bibliografia

1. Bobrecka-Jamro D., Palka M., Wpływ terminu siewu na cechy morfologiczne bobiku kształtujące plon nasion. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1997, 446, s. 171-174. [Google Scholar]
2. Borowiecki J., Księżak J., Lenartowicz W., Wpływ gęstości siewu na plon wybranych odmian bobiku uprawianego na południu kraju. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1997, 446, s. 181-185. [Google Scholar]
3. Kalkowski S., Siew bobiku. Rolnicze ABC. 1992, 03, s. 7. [Google Scholar]
4. Księżak J., Magnuszewski T., Właściwy siew bobiku. Raport Rolny. 2005, 03, s. 72-73. [Google Scholar]
5. Kulig B., Oleksy A., Sajdak A., Plonowanie wybranych odmian bobiku w zależności od sposobu ochrony roślin i gęstości siewu. Fragmenta Agronomica. 2009, 26 (3), s. 93-101. [Google Scholar]
6. Marks M., Nowicki J., Reakcja bobiku na różne sposoby uprawy roli. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1997, 446, s. 193-197. [Google Scholar]
7. Seredyn Z., Wpływ terminów siewu i obsady roślin na produktywność odmian bobiku. Biuletyn Naukowy. Akademia Rolniczo-Techniczna w Olsztynie. 1993, 12 (1), s. 195-200. [Google Scholar]