Nawożenie pszenżyta ozimego

Pszenżyto ozime ma dość wysoki potencjał plonotwórczy. Jednak jego plonowanie uzależnione jest od zasobności gleby w wodę i składniki pokarmowe. Ich niedobory mogą obniżać plonowanie. Dlatego też duże znaczenie odgrywa nawożenie pszenżyta ozimego.

Wymagania glebowe pszenżyta ozimego

Pszenżyto ozime może być uprawiane na glebach kompleksów:

• pszennego bardzo dobrego i dobrego (klasa I do IIIb),
• żytniego bardzo dobrego (klasa IIIa i IIIb),
• pszennego górskiego,
• zbożowego górskiego,
• zbożowo-pastewnego mocnego.

Pszenżyto ozime dobrze znosi też uprawę na słabszych stanowiskach. Wymaga gleb o wartości pH od 5,5 do 6,5. Chociaż pobiera składniki pokarmowe i wodę gorzej w porównaniu do żyta, to w porównaniu do pszenicy wypada na tym polu lepiej. Z plonem 1 tony ziarna oraz odpowiednią ilością słomy pszenżyto ozime pobiera 24 kg N, 11 kg P2O5, 21 kg K2O, 5 kg CaO, 4 kg MgO, 3,5 kg S, a także 5 g B, 8 g Cu, 100 g Mn, 0,7 g Mo oraz 70 g Zn. Zabiegi dokarmiania pszenżyta ozimego przeprowadza się zarówno jesienią, jak i wiosną.

Nawożenie pszenżyta ozimego jesienią

Przed zastosowaniem nawozów warto uregulować odczyn gleby. Jeśli gleba jest bardzo kwaśna, warto zastosować wapno węglanowe. Następnie należy określić potrzeby pokarmowe zboża. To etap początkowy dla określenia poziomu nawożenia, doboru odpowiednich nawozów i ich ilości.

Jesienią głównym celem nawożenia pszenżyta ozimego jest dostarczenie odpowiedniej ilości fosforu i potasu. Fosfor wpływa m.in. na prawidłowy przebieg fotosyntezy i innych procesów energetycznych. Odpowiada też za rozwój systemu korzeniowego. Z kolei potas zapewnia roślinom lepszą odporność na suszę i przymrozki. Korzystnie wpływa także na zdrowotność pszenżyta.

Nawożenie fosforem i potasem jesienią

Jesienne nawożenie fosforowo-potasowe pszenżyta ozimego najlepiej zaplanować:

1. 7-14 dni przed planowanym siewem,
2. pod uprawki przedsiewne, najlepiej pod orkę siewną,
3. wymieszane do maksymalnej głębokości 10-20 cm.

Plon 1 tony ziarna i odpowiadającej mu ilości słomy pobiera przeciętnie 11 kg fosforu w przeliczeniu na P2O5 oraz 21 kg potasu w przeliczeniu na K2O.

Postępowanie w przypadku gleb o dobrej zasobności w składniki pokarmowe:

Na glebach o lepszej kondycji dopuszczalne jest podzielenie dawki fosforu i potasu na dwie. W takiej sytuacji drugą dawkę stosuje się głównie przed ruszeniem wiosennej wegetacji.

Postępowanie w przypadku słabszych stanowisk:

Na słabszych stanowiskach zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest nawożenie jednorazową dawką. Przy stosowaniu nawozów jednoskładnikowych fosfor można w całości wysiać przedsiewnie. Natomiast potas należy podzielić Na dwie dawki. Większą z nich stosuje się wówczas jesienią, a mniejszą przed rozpoczęciem wegetacji.

Jesienne nawożenie pszenżyta azotem

Jeżeli przedplonem dla pszenżyta ozimego były zboża lub rzepak, można wysiać niewielką ilość azotu jesienią, przy okazji stosowania nawozów kompleksowych. Takie dokarmianie skutkuje pobudzaniem krzewienia. W takiej sytuacji dawka w fazie 4 liści wynosi 20-25 kg N/ha. Nie należy przekraczać tej dawki. Przesadne nawożenie pszenżyta ozimego azotem może bowiem doprowadzić do nadmiernej wybujałości roślin. Może też spowodować poważne problemy z przezimowaniem zboża.

Nawożenie pszenżyta ozimego wiosną

Wiosną szczególnie ważne jest nawożenie azotowe. Można je wykonać:

• w dwóch terminach, kiedy planowana dawka azotu wynosi do 80-90 kg/ha,
• w trzech terminach, przy wyższych planowanych dawkach

Pierwszy termin przypada na chwilę ruszania wiosennej wegetacji. Dawka azotu wynosi wtedy od 30 kg N/ha do 60 kg N/ha. Mniejszą z dawek stosuje się, kiedy zboże jest bardzo gęste, rozkrzewione i ma ciemnozielony kolor. Większą dawkę należy zaplanować na plantacjach, które są opóźnione i osłabione.

Drugi termin nawożenia azotem przypada na początek strzelania w źdźbło. Pierwsze kolanko powinno być już wyczuwalne. Wówczas azot stosuje się w dawce od 40 do 60 kg N/ha.

Trzeci termin przypada na początek fazy kłoszenia. Kiedy przeprowadzony został zabieg skracania słomy, azot stosuje się w dawce 40-50 kg N/ha.

Nawożenie pszenżyta ozimego wiosną wiąże się również z dostarczaniem roślinom siarki, która zwiększa efektywność nawożenia azotowego.

Nawożenie dolistne

W nawożeniu pszenżyta ozimego bardzo ważnym elementem oprócz nawożenia doglebowego jest także nawożenie dolistne. Powinno ono zawierać cały zestaw mikroelementów. Dolistne dokarmianie można zacząć razem z wykonywaniem wszystkich zabiegów związanych z ochroną fungicydową i insektycydową zbóż. Nawożenie dolistne mocznikiem najlepiej przeprowadzić w dwóch terminach.

Pierwszy oprysk wykonuje się w końcu fazy krzewienia. Należy wtedy zastosować 15% roztwór mocznika i nawóz z miedzią, manganem, molibdenem i borem.

Drugi oprysk wykonuje się w końcu fazy strzelania w źdźbło. Wtedy do nawozu dolistnego z manganem i borem, należy dodać 5-6% rozwór mocznika.

Stosowanie wyżej wymienionych mikroelementów w tych fazach wpływa korzystnie na procesy przemiany azotu w roślinie i na jakość ziarna.

Wpływ nawożenia na jakość plonu

Racjonalne nawożenie pszenżyta gwarantuje jego właściwy wzrost oraz rozwój. Jednocześnie poprawia zasobność gleby w składniki odżywcze. Zabiegi wiosenne i jesienne wpływają też korzystnie na strukturę podłoża. Dzięki nim poprawia się właściwości chemiczne i fizykochemiczne gleby. Prawidłowe nawożenie fosforem i potasem zwiększa odporność na choroby, mróz i wyleganie. Dokarmianie pszenżyta tymi składnikami wpływa też na lepsze wypełnienie ziarna oraz sprzyja równomiernemu dojrzewaniu. Z kolei nawożenie azotem powoduje zwiększenie masy plonu i zawartości białka w ziarnie. Z nawożeniem nie można jednak przesadzić. To może doprowadzić do rozwoju chorób i szkodników.

Bibliografia

1. Brzozowska I., Brzozowski J., Plon i elementy plonowania pszenżyta ozimego w zależności od metody pielęgnacji i sposobu nawożenia azotem. Fragmenta Agronomica. 2013, 30 (1), s. 7-19. [Google Scholar]
2. Brzozowska I., Wpływ herbicydów i sposobu nawożenia azotem na zawartość makroelementów w ziarnie pszenżyta ozimego. Pamiętnik Puławski. 2006, 142, s. 9-17. [Google Scholar]
3. Jaśkiewicz B., Wpływ intensywności nawożenia i gęstości siewu na plonowanie pszenżyta ozimego odmiany Woltario. Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura. 2008, 7 (2). [Google Scholar]
4. Jaśkiewicz B., Wpływ nawożenia azotem na plonowanie i zawartość białka w ziarnie odmian pszenżyta ozimego. Fragmenta Agronomica. 2014, 31 (1), s. 25-31. [Google Scholar]
5. Kurowski T.P., Brzozowska I., Brzozowski J., Kurowska A., Zdrowotność pszenżyta ozimego w zależności od sposobu regulacji zachwaszczenia, nawożenia azotem i ochrony przed patogenami. Agronomy Science. 2010, 65 (2). [Google Scholar]
6. Suwara I. , Stępień W. , Tyminska A. , Pruska K., Wpływ wieloletniego nawożenia mineralnego i zmianowania na zachwaszczenie pszenżyta ozimego. Fragmenta Agronomica. 2016, 33 (3), s. 107-116. [Google Scholar]