Plonowanie pszenicy ozimej – od czego zależy?

Osiągnięcie wysokiego plonu pszenicy ozimej to cel każdego producenta rolnego. Jednakże na ostateczny wynik plonowania wpływ ma bardzo wiele czynników. My podpowiadamy, na co zwrócić uwagę, chcąc zapewnić wysokie plonowanie pszenicy ozimej.

Pszenica ozima – uprawa krok po kroku

Przede wszystkim warto wspomnieć, że planowanie uprawy pszenicy ozimej należy rozpocząć już przed je wysiewem. Należy rozważnie wybrać stanowisko, przedplon i odpowiednią odmianę. Siew powinien odbyć się w optymalnym terminie z uwzględnieniem warunków klimatycznych. Dodatkowo ważne w kontekście plonowania jest zbilansowane nawożenie. Przyjrzyjmy się wszystkim tym elementom.

Uprawa pszenicy ozimej krok po kroku – co warto wiedzieć?

Odmiany pszenicy ozimej dopasowane do warunków

Aby w pełni wykorzystać potencjał plonowania pszenicy ozimej, konieczny jest wybór odmiany dostosowanej do warunków panujących na polu. Wiemy już, że czynnikami wpływającymi na wielkość plonu są termin siewu, przebieg pogody czy odpowiednia agrotechnika. Warto wybierać odmiany o możliwie szybkim terminie siewu, dostosowane do regionu, w którym będą uprawiane. Dodatkowo opłaca się wybierać odmiany o dobrej zimotrwałości.

Poza tym, w przypadku ubogiego płodozmianu duże znaczenie mają odmiany odporne na efekty uprawy w monokulturze. W tym przypadku równie ważny jest wybór odmiany mniej podatnych na choroby grzybowe.
Na przebieg pogody nie mamy wpływu, natomiast dobór odpowiedniej odmiany może częściowo zniwelować jej negatywny wpływ na uprawę.

Przedplon pszenicy ozimej

Odpowiedni przedplon podnosi jakość stanowiska, a w niektórych przypadkach nawet uzupełnia nawożenie. Za najlepszy przedplon uważa się rośliny bobowate grubonasienne i drobnonasienne oraz rzepak. Dobre stanowisko pozostawiają też po sobie okopowe – ziemniaki i buraki cukrowe, szczególnie jeżeli był zastosowany obornik. Pamiętajmy, że okopowe są dobrym przedplonem tylko wtedy jeżeli odpowiednio wcześnie zostaną usunięte z pola. Gleba pod pszenicę ozimą musi być odpowiednio doprawiona, a krótki czas między uprawami temu nie sprzyja. Rośliny bobowate wzbogacają glebę w azot i poprawiają jej strukturę. Należy jednak pamiętać, aby odpowiednio wcześniej przygotować stanowisko po nich stanowisko, tak aby przyśpieszyć rozkład resztek pożniwnych.

Najgorszymi przedplonami dla pszenicy są inne zboża. Wiąże się to z narażeniem uprawy na niektóre patogeny, szczególnie te wywołujące choroby podstawy źdźbła. Jednak jeśli istnieje konieczność uprawy zbóż po sobie, lub wręcz w monokulturze wart wybrać odmiany hodowane specjalnie w tym celu. Cechują się one wysoką tolerancją na choroby gnębiące pszenicę uprawianą w słabym płodozmianie. Dodatkowo warto zadbać o przyśpieszoną mineralizację resztek pożniwnych.

Optymalny termin siewu pszenicy ozimej

Przyjmuje się, że optymalny termin siewu to od 15 września do 10 października. Zależy on głównie od rejonu Polski. Z reguły najszybciej wysiewa się pszenicę ozimą na terenach północnych i północno-wschodnich, później zaś na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie. Pamiętajmy, że pszenica powinna być wysiana na tyle wcześnie, aby zdążyła się odpowiednio przygotować do zimy. Przede wszystkim musi możliwie silnie rozwinąć system korzeniowy. Warto pamiętać, że zbyt wczesny siew również nie jest sprzyjający, ponieważ zwiększa ryzyko porażenia roślin przez choroby grzybowe.

Jak osiągnąć wysokie plonowanie pszenicy ozimej?

Aby uzyskać wysokie plony pszenicy ozimej, należy zapewnić jej optymalne warunki rozwoju. Duży wpływ na potencjał plonowania ma nawożenie, trzeba zatem poznać jej wymagania pokarmowe. Ponadto pszenica powinna być uprawiana w określonych warunkach klimatycznych i glebowych. Zapewniając pszenicy odpowiednie stanowisko, które pozwoli złagodzić na przykład skutki niedoboru wody, możemy być pewni, że odwdzięczy się wysoką wydajnością.

Wymagania glebowe

Spośród wszystkich zbóż, pszenica charakteryzuje się największymi wymaganiami pod względem stanowiska. Pod jej uprawę powinny być zarezerwowane najlepsze stanowiska. Mimo wszystko gatunek posiada wysoką tolerancję względem jakości gleby. Najlepiej sprawdzą się gleby kompleksów pszennego bardzo dobrego i pszennego dobrego (klasy bonitacyjne I—IIIb). Wyróżniają się one zdolnością do akumulacji wody, a także często są zasobne w próchnicę. Niemniej możliwe jest uprawianie pszenicy na glebach słabszych należących do kompleksu pszennego górskiego, żytniego bardzo dobrego czy zbożowego górskiego. W tym wypadku trzeba się liczyć z mniejszym plonowaniem lub wprowadzeniem dodatkowych zabiegów agrotechnicznych.

Jeżeli chodzi o odczyn gleby, to pszenica najlepiej rośnie przy pH 5,5 – 7,5, przy czym optymalne to 6,5. Przy niższych wartościach zachodzi konieczność wapnowania gleby. Pszenica jest rośliną wysoko wrażliwa na nadmiar jonów glinu i manganu, a jednocześnie niedobór jonów wapnia.

Nawożenie pszenicy ozimej

Pszenica ozima ma wysokie wymagania pokarmowe. O jakości ziarna w dużym stopniu decyduje wybór odpowiedniej odmiany, jednak równie ważne jest zrównoważone nawożenie. Wpływa ono nie tylko na wielkość plonu, ale także na jego jakość. Przede wszystkim są to: zawartość i jakość białka, koncentrację i rozpływalność glutenu czy rozmiękczenie ciasta.

Pszenica ozima posiada wiązkowy system korzeniowy, który umożliwia jej pobieranie makroelementów jak również mikroelementów. Istotne jest występowanie pierwiastków w formie przyswajalnej dla rośliny. Pamiętajmy, że zarówno niedobór jak i nadmiar składników jest niekorzystny dla roślin.

Szacuje się, że do wytworzenia 1 tony ziarna pszenica ozima pobiera średnio:

• 22–26 kg  azotu,
• 8 kg fosforu,
• 5 kg potasu,
• 1 kg wapnia,
• 2 kg magnezu,
• 9 kg siarki,
• 5 g boru,
• 8,5 g miedzi,
• 270 g żelaza,
• 82 g manganu,
• 0,7 molibdenu,
• 60 g cynku.

Nawożenie azotem warto podzielić na 3 dawki, dwie pierwsze podobnej wielkości, natomiast trzecia mniejsza o ok. 1/3 od pozostałych. Azot łatwo przemiesza się w glebie, dlatego podanie całej zalecanej dawki jest nieefektywne. Pierwszą dawkę należy podać wiosną, z początkiem wegetacji. Druga dawka przypada na początek strzelania w źdźbło, zaś ostatnia w okresie kłoszenia się.

Nawożenie fosforem i potasem należy przeprowadzić 7–14 dni przed siewem. W przypadku gleb lekkich warto podzielić dawkę potasu na dwie części. W tym wypadku 50% dawki wysiewamy przed siewem, drugie 50% wiosną. Na glebach cięższych można jednorazowo wysiać nawóz przedsiewnie, lub podzielić jak w przypadku gleb lekkich.

Nie należy przeprowadzać nawożenia mikroelementami bez wiedzy o ich zasobności w glebie. Stosowanie tych składników w nieodpowiednich dawkach może przynieść więcej strat niż korzyści.

Optymalne temperatury dla pszenicy ozimej

Wymagania temperaturowe dla pszenicy ozimej kształtują się następująco:

• powyżej 0°C – już w takiej temperaturze może kiełkować pszenica,
• 8–12°C podczas krzewienia,
• 15–20°C w trakcie wegetacji,
• 16°C podczas nalewania ziarna.

Wysiew ziarna w odpowiednich temperaturach zapewni wyrównane wschody, ale również lepsze ukorzenienie się roślin. Umożliwi to lepsze przezimowanie uprawy, a zatem wyższe plony. Duże znaczenie ma również wybór odmian o wyższej zimotrwałości.

Przeczytaj również: Skracanie pszenicy – korzyści, terminy, środki

Bibliografia

1. Bednarek W., Tkaczyk P., Dresler S., Plonowanie pszenicy ozimej w zależności od niektórych właściwości gleby i zabiegów agrotechnicznych. Acta Agrophysica. 2009, 14, 2 (171), s. 263-272. [Google Scholar]
2. Blecharczyk A., Spitalniak J., Małecka I., Wpływ doboru przedplonów oraz systemów uprawy roli i nawożenia azotem na plonowanie pszenicy ozimej. Fragmenta Agronomica. 2006, 23 (2), s. 273-286. [Google Scholar]
3. Brzozowska I., Brzozowski J., Hruszka M., Plonowanie i struktura plonu pszenicy ozimej w zależności od sposobu pielęgnacji i nawożenia azotem. Acta Agrophysica. 2008, 11, 3 (158), s. 597-611. [Google Scholar]
4. Buczek J., Bobrecka-Jamro D., Szpunar-Krok E., Tobiasz-Salach R., Plonowanie pszenicy ozimej w zależności od przedplonu i stosowanych herbicydów. Fragmenta Agronomica. 2009, 26 (3), s. 7-14. [Google Scholar]
5. Budzyński W., Borysewicz J., Bielski S., Wpływ poziomu nawożenia azotem na plonowanie i jakość technologiczna ziarna pszenicy ozimej. Pamiętnik Puławski. 2004, 135, s. 33-44. [Google Scholar]
6. Kotwica K., Jaskulska I., Jaskulski D., Gałęzewski L., Walczak D., Wpływ nawożenia azotem i sposobu użyźniania gleby na plonowanie pszenicy ozimej w zależności od przedplonu. Fragmenta Agronomica. 2011, 28 (3). [Google Scholar]
7. Kus J., Jonczyk K., Kawalec A., Czynniki ograniczające plonowanie pszenicy ozimej w różnych systemach gospodarowania. Acta Agrophysica. 2007, 10, 2 (152), s. 407-417. [Google Scholar]
8. Kus J., Jonczyk K., Oddziaływanie wybranych elementów agrotechniki na plonowanie pszenicy ozimej. Fragmenta Agronomica. 1997, 14 (3), s. 4-16. [Google Scholar]
9. Podolska G., Stankowski S., Plonowanie i jakość ziarna pszenicy ozimej w zależności od gęstości siewu i dawki nawożenia azotem. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. 2001, 218-219, s. 127-136. [Google Scholar]