Wszystko o wysiewie nasion

Wysiew nasion obejmuje umieszczenie odpowiedniej ilości materiału siewnego danego gatunku rośliny uprawnej w łożu siewnym. W określonym terminie, na określoną głębokość przy zachowaniu odpowiednich odstępów i z jednoczesnym przykryciem go warstwą ziemi. Kiedy wysiewać nasiona poszczególnych gatunków roślin uprawnych i jakie są normy dla poszczególnych upraw?

Jak termin siewu wpływa na uprawę roślin?

Przy wysiewie duże znaczenie odgrywa:

• ilość materiału siewnego, jaka zostanie wysiana
• termin siewu nasion
• głębokość siewu
• odstęp w rzędach i między rzędami

Kalendarz wysiewu nasion roślin w dużej mierze uzależniony jest od rejonu, w jakim dany gatunek ma być uprawiany. O terminie siewu decyduje przede wszystkim pogoda. Warunki klimatyczne w Polsce zmieniają się przez cały czas i daty graniczne związane z siewem również ulegają przesunięciu. Zalecane terminy są jedynie datami, których należy przestrzegać w przypadku optymalnych warunków atmosferycznych panujących w danym miejscu w określonym czasie. Zarówno zbyt wczesny, jak i zbyt późny termin siewu nasion mogą mieć negatywny wpływ. Nie tylko na proces kiełkowania nasion, ale również na dalszy wzrost i rozwój siewek, co może odbić się na jakości i wielkości plonu.

Kalendarz wysiewu nasion zbóż jarych i ozimych

Okres wegetacji zbóż jarych jest znacznie krótszy w porównaniu do okresu wegetacji ozimin, dlatego też wysiew nasion zbóż jarych w odpowiednim terminie ma ogromne znaczenie. Terminy dla poszczególnych gatunków zbóż jarych czy ozimych uzależnione są od rejonu, w którym rośliny mają być uprawiane. Wielokrotnie pisaliśmy na naszym blogu o optymalnych terminach siewu zbóż, a poniżej umieszczamy ich skrót:

Terminy wysiewu zbóż jarych:

• Owies
• Jęczmień jary
• Pszenica jara

Terminy wysiewu zbóż ozimych:

• Żyto
• Pszenżyto
• Jęczmień ozimy
• Pszenica ozima

Jak określić normę wysiewu nasion?

Jednym z ważniejszych czynników kształtujących wielkość i jakość uzyskiwanych plonów jest norma wysiewu nasion. Wpływa ona na liczbę kłosów na 1m², liczbę ziaren w kłosie oraz na masę tysiąca nasion. Norma wysiewu wpływa również na zdrowotność roślin oraz na stopień ich wylegania. Zbyt gęsty łan jest bardziej podatny na choroby i znacznie częściej wylega. Także staje się przyczyną redukcji pędów w okresie wiosennym. Z kolei zbyt rzadki siew oznacza małą obsadę roślin, wzrost zachwaszczenia plantacji oraz spadek plonu. Jak zatem określić normę wysiewu nasion? W przypadku zakupu kwalifikowanego materiału siewnego zbóż na etykiecie lub fakturze znaleźć można informacje dotyczące masy nasion w worku, ich zdolności kiełkowania oraz masy tysiąca nasion (MTN). Informacje odnośnie zdolności kiełkowania i masy tysiąca nasion nie są obligatoryjne na etykiecie urzędowej, jednak większość producentów umieszcza je aby ułatwić rolnikom obliczenie masy wysiewu.

Dane te pozwalają obliczyć normy wysiewu nasion przy pomocy następującego wzoru: (obsada roślin [szt./m²] × MTN [g]) / zdolność kiełkowania (%) = ilość wysiewu (kg/ha).

Warunki siewu kukurydzy i rzepaku

Optymalny termin startu

Siew nasion kukurydzy najlepiej przeprowadzić w terminie od 20 kwietnia do 5 maja, kiedy temperatura gleby osiągnie wartość minimum 8°C. Naturalnym wskaźnikiem pozwalającym określić termin, w którym należy rozpocząć wysiew nasion kukurydzy jest kwitnienie mniszka lekarskiego. Kalendarz wysiewu nasion rzepaku jest podobny dla większości rejonów kraju.

Optymalny termin siewu rzepaku ozimego w Polsce przypada na okres od 15 do 25 sierpnia. Rośliny wysiane w późniejszym terminie mają obniżony potencjał plonowania oraz znacznie słabiej rozwinięty system korzeniowy. W przypadku rzepaku jarego termin siewu nasion przypada na ostatnią dekadę marca i pierwszą dekadę kwietnia.

Ilość wysiewanych nasion

W przypadku kukurydzy ilość wysiewanych nasion uzależniona jest od kierunku użytkowania oraz długości okresu wegetacji danej odmiany. Wynosi ona od 8 do 10 szt./m² dla odmian wczesnych, od 8 do 9 szt./m² dla odmian średnio wczesnych oraz od 7 do 8 szt./m² w przypadku odmian średnio późnych.

Normy wysiewu nasion kukurydzy można również określić, korzystając ze wzoru: ziarniaki (m²) = (rośliny [m²]/ wschody roślin) x 100, gdzie w normalnych warunkach polowy wskaźnik wschodów wynosi ok. 95%.

Jeśli chodzi o normy wysiewu rzepaku to:

• Przy jego wczesnym terminie siewu norma wysiewu wynosi od 50 do 70 nasion/m² przy odmianach populacyjnych oraz od 35 do 50 nasion/m² przy odmianach mieszańcowych.
• Przy optymalnym terminie siewu rzepaku ozimego wysiewa się od 60 do 85 nasion/m² odmian populacyjnych i od 40 do 65 nasion/m² w przypadku odmian mieszańcowych.
• Z kolei przy opóźnionym terminie siewu zaleca się wysiewać od 80 do 110 nasion/m² dla odmian populacyjnych i od 60 do 80 nasion/m² w przypadku odmian mieszańcowych rzepaku.

Co warto wiedzieć o bobiku i łubinie?

Termin siewu bobiku i łubinu przypada na okres od drugiej dekady marca do drugiej dekady kwietnia. Rośliny te znoszą przymrozki: do -7°C w przypadku bobiku oraz do -6°C w przypadku łubinu. Późniejszy siew nasion bobiku i łubinu może mieć niekorzystny wpływ na wschody roślin. Powoduje ich znaczne opóźnienie, co wiąże się z gorszymi warunkami wilgotnościowymi. Więcej informacji o skutkach opóźnionego jak i zbyt wczesnego siewu można znaleźć w naszym wpisie o bobiku.

Ile nasion na 1 m²?

Łubin wąskolistny i żółty wysiewa się w zagęszczeniu od 90 do 120 kiełkujących nasion na powierzchni 1 m^{2 –} w zależności od typu wzrostu (odmiany niesamokończące tzw. tradycyjne – 90-100 nasion/m², odmiany samokończące – 100-120 nasion/m²). Przy wysiewie nasion należy także brać pod uwagę wielkość nasion (masa 1000 nasion). Bezpośrednio wpływa ona na ilość wysiewu oraz zdolność kiełkowania nasion.

Optymalna norma wysiewu nasion tradycyjnych odmian bobiku jak i sposób na obliczenie normy wysiewu nasion dla roślin strączkowych zostały precyzyjnie omówione w naszym wpisie blogowym, do którego przeczytania zachęcamy – Czytaj więcej.

Wpływ głębokości siewu na uprawę roślin

Niewielu rolników zdaje sobie sprawę, jak ważna jest głębokość siewu. Na glebach ciężkich wysiew nasion najczęściej wykonuje się płycej, natomiast na stanowiskach lekkich – głębiej.

Skutki płytkiego siewu

Zbyt płytki siew spowoduje, że nasiona mogą pozostać częściowo odkryte i tym samym będą kiełkować wolniej i znacznie dłużej. Ponadto w trakcie wegetacji siewki mogą zostać uszkodzone przez przymrozki lub herbicydy doglebowe, a przy wystąpieniu wiosennej suszy mogą również zostać narażone na podsychanie.

Kiedy nasiona zostały posiane zbyt głęboko

Z kolei zbyt głęboki siew najczęściej powoduje dłuższe wschody, gdyż kiełki muszą pokonać znacznie dłuższą drogę, na co tracą znaczne ilości energii. Takie kiełki po wyjściu na powierzchnię najczęściej są jasnożółte, osłabione i w znacznie większym stopniu podatne na niekorzystne warunki atmosferyczne oraz na choroby. W skrajnych przypadkach zbyt głęboko wysiane nasiona mogą w ogóle nie skiełkować. Niewłaściwa głębokość siewu ma również negatywny wpływ na system korzeniowy roślin, który najczęściej jest słabo rozwinięty.

Głębokość siewu dla poszczególnych gatunków roślin

Nieodpowiednia głębokość siewu w konsekwencji może doprowadzić do znacznej obniżki wielkości oraz jakości plonu. Głębokość siewu oprócz kategorii agronomicznej gleby zależy także od sposobu kiełkowania nasion (kiełkownie hypogeiczne wymusza głębszy siew, natomiast epigeiczne – płytszy).

1. W przypadku zbóż głębokość siewu powinna mieścić się w przedziale od 2 do 4 cm.
2. Dla kukurydzy optymalna głębokość siewu nasion wynosi od 3-4 cm na glebach ciężkich, do 5-6 cm na glebach lekkich.
3. Nasiona rzepaku powinny być aplikowane dość płytko, na głębokość od 1,5 do 3,5 cm. Na glebach przesuszonych głębokość siewu nasion rzepaku powinna być większa.
4. W przypadku bobiku zalecana głębokość siewu powinna wynosić od 8 do 10 cm.
5. Głębokość siewu grochu to 4-6 cm – im lżejsza gleba tym głębiej.
6. Z kolei dla łubinu optymalna głębokość siewu mieści się w przedziale od 3 do 5 cm.

Jak wpływa odstęp w rzędach i między rzędami na dalszy przebieg uprawy?

Obsada roślin i związany z nią odstęp w rzędach oraz między rzędami jest kolejnym ważnym elementem kształtującym plonowanie.

Zachowanie optymalnych odstępów w rzędach i między rzędami zapewnia wyrównany i dobrze przewietrzony łan, który jest w znacznie mniejszym stopniu porażany przez choroby grzybowe. Odpowiednie odstępy zapewniają równomierny dostęp światła do wszystkich roślin, a rośliny tworzą wówczas grube źdźbła, które są odporne na wyleganie. Ponadto optymalne odstępy sprzyjają wysokim plonom, które posiadają bardzo dobre parametry jakościowe.

Odstęp zarówno w rzędach, jak również między rzędami nie powinien być zbyt mały.

Niewielkie odległości w rzędach i między rzędami powodują słabszy przewiew roślin i sprzyjają rozwojowi groźnych chorób grzybowych i atakom szkodników, a także w znaczącym stopniu przyczyniają się do spadku jakości i wielkości plonów. Ponadto zwiększają ryzyko wyleganiu łanu. Z kolei zbyt duże odstępy powodują obniżenie obsady roślin i tym samym mniejszy plon z hektara.

Zboża, łubin, groch i bobik najlepiej wysiewać w wąskich rzędach od 10 do 18 cm. Kukurydza wymaga siewu w szerokie rzędy które wynoszą ok 75 cm. Natomiast rzepak dobrze sprawdza się zarówno w wąskich rzędach (10-18 cm) jak i przy zwiększeniu międzyrzędzi nawet do 45 cm przy siewie punktowym.