Kiełkowanie nasion pszenicy

Rolnicy, którzyzdecydują się na siew nasion pszenicy pochodzących z własnych zbiorów, jeszcze przed rozpoczęciem tej czynności powinni sprawdzić ich zdolność kiełkowania, czyli ich tzw. wartość użytkową.

Zdolność kiełkowania nasion pszenicy określa procent nasion, które skiełkują w warunkach odpowiedniej temperatury, wilgotności i podłoża dla tego zboża.

Podpowiadamy, jaką zdolność kiełkowania powinny mieć nasiona, które nadają się do siewu i w jaki sposób można ją samodzielnie sprawdzić.

Zdolność kiełkowania nasion pszenicy

Odpowiednio dobrany materiał siewny pszenicy to bardzo dobra podstawa do rozpoczęcia produkcji roślinnej, która nastawiona jest na zysk. Decydując się na zakup materiału siewnego należy zwrócić uwagę na kilka istotnych parametrów. Należą do nich m.in. czystość, masa tysiąca nasion (MTN), a także zdolność kiełkowania nasion pszenicy. To właśnie zdolność kiełkowania nasion w największym stopniu wpływa na normę wysiewu i tym samym na wielkość oraz jakość osiąganych plonów.

Kwalifikowany materiał siewny, a kiełkowanie nasion pszenicy

Odpowiednio przygotowany materiał siewny zbóż stanowi ważny punkt wyjścia do uzyskania wysokich plonów o bardzo dobrych parametrach jakościowych.

Dobry materiał siewny pszenicy zdatny do siewu to taki, który kiełkuje w co najmniej 85%.

W przypadku zakupu kwalifikowanego materiału siewnego wybranej odmiany pszenicy rolnik nie musi obawiać się o zdolność kiełkowania nasion, jego czystość odmianową i czystość związaną z zanieczyszczeniami fizycznymi nasion. Zakupiony „kwalifikat” bez obaw może zostać wysiany nawet jeżeli nasiona pochodzą ze zbiorów sprzed 2-5 lat. Dostępny w sprzedaży kwalifikowany materiał siewny musi posiadać aktualne badania zdolności kiełkowania przeprowadzone przez urzędowe lub akredytowane laboratoria wg ściśle określonej procedury. W przypadku nasion pochodzących ze starszych zbiorów – badania zdolności kiełkowania przeprowadzane są w roku sprzedaży, a materiał taki może trafić do sprzedaży tylko, gdy uzyska wymaganą ustawą zdolność kiełkowania

Inaczej sprawa wygląda w przypadku własnego materiału siewnego. Ziarno z własnej reprodukcji nigdy nie będzie miało takiej jakości, jak kwalifikowany materiał siewny. Warto pamiętać, że nasiona pszenicy z własnej produkcji, które często cechuje niska zdolność kiełkowania wschodzą często nierównomiernie lub nie kiełkują wcale. Dodatkowo istotną kwestią jest ryzyko zamieszania odmianowego i niższa czystość własnych nasion.

Materiał siewny z własnej produkcji a zdolność kiełkowania nasion

Bardzo często na polach wysiewa się nasiona pszenicy, które zostały wcześniej wyprodukowane we własnym gospodarstwie. Często jednak własny materiał siewny nie jest najlepszej jakości. Zwłaszcza, jeśli w trakcie uprawy pszenicy stosowane były znaczne uproszczenia, a nawożenie i ochrona plantacji nie stały na najwyższym poziomie. W takim przypadku niektóre parametry nasion, w tym ich zdolność kiełkowania mogą pozostawiać wiele do życzenia.

Jeśli wysiany materiał siewny będzie złej jakości, wówczas nawet zastosowanie najlepszej technologii uprawy nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. Plantacja założona z kiepskich nasion już na starcie jest na przegranej pozycji. Wówczas kiełkowanie nasion pszenicy, a także ich dalszy wzrost i rozwój roślin mogą okazać się niezadowalające. Przykładowo nasiona pszenicy o niskiej zdolności kiełkowania nie będą w stanie zapewnić oczekiwanej równomierności wschodów. Będzie to skutkowało nierównomiernym rozmieszczeniem roślin na plantacji i różnym czasem wschodzenia roślin, które utrzyma się aż do samego zbioru. Nierównomierny wzrost roślin to także problem z trafieniem w optymalnym termin ze wszelkimi zabiegami związanymi z prowadzeniem plantacji. Przekłada się to na utrudnienia i niekorzystnie wpływa na potencjał plonotwórczy danej uprawy.

Niższa zdolność kiełkowania wiąże się również z każdorazowym zwiększaniem normy wysiewu nasion, co przekłada się na zwiększony koszt. Zabieg ten jednak nie zawsze może przynieść oczekiwane korzyści

Czynniki ograniczające kiełkowanie nasion pszenicy

Stosowanie materiału siewnego własnej produkcji rodzi jeszcze inne problemy, wśród nich:

• obecność nasion innych niepożądanych gatunków roślin, w tym chwastów,
• zamieszanie odmianowe, szczególnie istotne przy różnym tempie wzrostu i różnej wczesności odmian, które skutkuje nierównomierną architekturą łanu,
• starzenie się nasion i wpadek wartości gospodarczej odmian,
• złe warunki przechowywania nasion, skutkujące utratą zdolności kiełkowania.

Te czynniki w znacznym stopniu mogą wpłynąć na jakość materiału siewnego, co będzie miało niekorzystny wpływ na jakość nasion pszenicy. Również niekorzystne warunki atmosferyczne panujące w trakcie okresu wegetacji pszenicy mogą doprowadzić od obniżenia wartości użytkowej nasion. Dlatego też jeszcze przed rozpoczęciem obsiewania pól własnym materiałem siewnym lub materiałem pochodzącym od sąsiada warto sprawdzić chociażby zdolność kiełkowania nasion pszenicy.

Jak sprawdzić zdolność kiełkowania nasion?

W celu sprawdzenia zdolności kiełkowania własnego materiału siewnego najlepiej jeszcze przed rozpoczęciem jesiennych prac polowych, przeprowadzić próbę kiełkowania nasion. Do prostego sprawdzenia czy nasiona kiełkują nie potrzeba żadnych specjalistycznych urządzeń.

Zdolność kiełkowania nasion można sprawdzić domowym sposobem. Żeby to zrobić, będziesz potrzebować kilku kawałków chłonnego materiału (np. bibuła filtracyjna, lignina, ręcznik papierowy lub kilka warstw chusteczek higienicznych).

1. Materiał należy zwilżyć wodą i ułożyć na podstawce wykonanej ze szkła lub plastiku. Na tak przygotowanym podłożu układa się pęsetą 100 ziarniaków – najlepiej po 10 ziarniaków w 10 rzędach.
2. Rozłożone ziarniaki należy przykryć materiałem, który przez cały czas powinien być wilgotny. Należy pamiętać, żeby nie dopuścić do „pływania” nasion w wodzie. Najprościej, zachowanie optymalnego uwilgotnienia sprawdzić przechylając przygotowaną tackę – woda nie powinna spływać z tacki
3. Nasiona pozostawia się w pomieszczeniu o temperaturze 20-25^oC na około 7 dni.
4. Po tym czasie można rozpocząć obserwację, zdejmując wierzchnią warstwę materiału, a następnie licząc liczbę ziaren, które wykiełkowały.
5. Jeśli podczas badania wykiełkowało 85 lub więcej nasion, wówczas takie ziarno można wysiewać na polu.

Ta prosta metoda pozwoli dowiedzieć się, czy ziarno którym dysponujemy nadaje się do wysiewu.

Metoda sprawdzenia zdolności kiełkowania większej partii nasion

Jeśli chcesz zbadać większą partię ziarna, wówczas powinieneś przeprowadzić kilka analogicznych prób, a uzyskane wyniki uśrednić.

W tym przypadku zdolność kiełkowania nasion pszenicy oblicza się, korzystając z prostego wzoru:

Zdolność kiełkowania nasion = (liczba nasion, które wykiełkowały/ ogólną liczbę nasion) x 100%

Oprócz zdolności kiełkowania nasion warto sprawdzić również jakość ziarna. Mniejszą wartość siewną mają ziarna z uszkodzoną okrywą lub ziarna z podłużnymi pęknięciami – które na skutek uszkodzeń nie wykiełkują. Ziarno, które zamierzasz przeznaczyć do siewu, powinno być również wolne od zanieczyszczeń w postaci nasion chwastów oraz innych niepożądanych gatunków roślin.

Wysiew własnych nasion, a regulacje prawne (odstępstwo rolne)

Wysiew własnych nasion obliguje rolnika do dokonania opłaty w ramach tzw. odstępstwa rolnego. Wysokość tej opłaty jest różna dla odmian i należy jej dokonywać bez wezwania, w ciągu 30 dni od dnia wysiana odmiany chronionej wyłącznym prawem. W przypadku siewu własnych nasion dokonuje się opłaty w wysokości 50% wartości licencji.

Co ważne – w przypadku zakupu kwalifikowanego materiału siewnego, opłata licencyjna jest uiszczana przez firmę nasienną i nie ponosi się żadnych dodatkowych kosztów.

Więcej informacji o odstępstwie rolnym na stronie Agencji Nasiennej

Przeczytaj także:

• Terminy siewu pszenicy ozimej
• Norma wysiewu pszenicy ozimej
• Siew pszenicy jarej

Bibliografia

1. Kornarzyński K., Pietruszewski S., Wpływ dużych dawek zmiennego pola magnetycznego na kiełkowanie nasion pszenicy twardej. Acta Scientiarum Polonorum. Technica Agraria. 2005, 04 (2), s. 11-20. [Google Scholar]
2. Kornarzyński K., Pietruszewski S., Wpływ zmiennego pola magnetycznego na kiełkowanie nasion o niskiej zdolności kiełkowania. Acta Agrophysica. 2008, 11, 2 (157), s. 429-435. [Google Scholar]
3. Małuszyńska E., Szydłowska A., Martyniak D., Dziamba S., Dziamba J., Wpływ preparatów zawierających efektywne mikroorganizmy na zdolność kiełkowania nasion z upraw ekologicznych. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. 2012, 263, s. 33-42. [Google Scholar]
4. Niewczas J., Wpływ wybranych sposobów suszenia nasion pszenicy na ich zdolność kiełkowania. Acta Agrophysica. 2000, 37, s. 145-153. [Google Scholar]
5. Pietruszewski S., Wpływ pól magnetycznych i elektrycznych na kiełkowanie nasion wybranych roślin uprawnych. Acta Scientiarum Polonorum. Technica Agraria. 2002, 1 (1). [Google Scholar]