Czym przełamać monokulturę zbożową?

Znaczący udział zbóż w strukturze zasiewów w polskich gospodarstwach jest faktem. Wynika to z rachunku ekonomicznego i relatywnej łatwości prowadzenia uprawy. Niemniej warto pamiętać, że negatywne skutki takiego stanu mają znaczący udział w obniżeniu plonu i wzroście nakładów na ochronę plantacji. Monokultura zbożowa stanowi problem, istnieją jednak rozwiązania mogące znacząco ograniczać wynikające z niej niekorzystne efekty.

Monokultura zbożowa – konsekwencje

Udział zbóż w prawidłowym zmianowaniu powinien stanowić około 60%. Buraki i ziemniaki winny zajmować do 25%. Natomiast część przewidziana dla roślin strączkowych i bobowatych nie powinna przekraczać 20%. Jednak w praktyce taki model to rzadkość. Poszukiwanie uproszczeń w zmianowaniu prowadzi niestety do degradacji gleby oraz zwiększenia presji chorób i szkodników. To z kolei powoduje spadek plonów i wzrost kosztów nawożenia i chemicznej ochrony roślin przed patogenami. Intensyfikacja nawożenia i zabiegów ochronnych jest źródłem zanieczyszczenia wód pozostałościami środków ochrony roślin i azotem.

Monokultura zbożowa – zapobieganie

Jak wyraźnie widać z powyższego skrótowego opisu negatywnych konsekwencji monokultury zbożowej, jej przełamanie leży zarówno w interesie środowiska, jak i rolników. Jak wiec przełamać dominacje zbóż w strukturze upraw? Odpowiedź wydaje się tyleż oczywista co trudna do realizacji. Należałoby bowiem urozmaicić gatunki roślin uprawiane na danym stanowisku. Ze względu na organizację pracy czy specjalizację gospodarstw i związane z nią kwestie sprzętowe, utrzymanie różnorodności zgodnej z klasycznym prawidłowym płodozmianem jest bardzo kłopotliwe.

Dlatego dobrym rozwiązaniem jest wprowadzenie poplonów, międzyplonów i wsiewek poplonowych. Poza dobroczynnym wpływem takiego podejścia na jakość zmianowania warto podkreślić, że międzyplony ścierniskowe mają duże znaczenie dla ochrony gleby przed erozją wietrzną.

Czym przełamać monokulturę zbożową?

Bardzo dobrym przełamaniem monokultury zbożowej jest siew roślin bobowatych. Dzięki wysiewaniu grochu, łubinu, czy bobiku, poza korzyściami wynikającymi z przerwania monokultury dodatkowo zyskujemy pokaźne ilości bardzo wartościowej biomasy, bogatej w azot, fosfor i potas. Wprowadzenie do uprawy takich roślin jak bobik ma działanie fitosanitarne, gdyż znacząco ogranicza rozprzestrzenianie chorób podstawy źdźbła. Z kolei głęboki palowy system korzeniowy rozluźnia i poprawia strukturę gleby. Korzyści z przełamania monokultury zbożowej są jednoznaczne i znaczące, dlatego warto poszukać optymalnego dla siebie rozwiązania i wprowadzić je w życie.

Przeczytaj także: Co siać po rzepaku?

Bibliografia

1. Gonet I., Gonet Z., Reakcja zbóż na uprawę w narastającej monokulturze. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1979, 218, s. 123-131. [Google Scholar]
2. Jaśkiewicz B., Monokultura zbożowa. Farmer. 2010, 16, s. 22-23. [Google Scholar]
3. Niewiadomski W., Grejner M., Monokulturowa uprawa zbóż. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1984, 305, s. 321-325. [Google Scholar]
4. Romek B., Michalcewicz W., Wpływ monokultury zbożowej na biologiczne i chemiczne właściwości gleby lekkiej. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1990, 376, s. 113-120. [Google Scholar]
5. Sadowski T., Krześlak S., Zawiślak K., Wpływ płodozmianu na zachwaszczenie mieszanki zbożowej. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 2003, 490, s. 211-217. [Google Scholar]
6. Smagacz J., Kus J., Wpływ długotrwałego stosowania płodozmianów zbożowych na plonowanie zbóż oraz wybrane chemiczne właściwości gleby. Fragmenta Agronomica. 2010, 27 (4), s. 119-134. [Google Scholar]
7. Waligóra R., Gospodarować w monokulturze zbożowej. Agrotechnika. Poradnik Rolnika. 2014, 12, s. 36-37. [Google Scholar]