Nawożenie azotem na kłos

Dla każdego producenta najważniejszy jest wysoki plon ziarna i związana z nim cena ziarna w skupie. Aby osiągnąć zamierzony cel ważne jest racjonalne nawożenie azotem m.in. w celu wytworzenia ziarna o odpowiednich parametrach konsumpcyjnych. Jak zatem nawozić zboża azotem? Kiedy nawożenie „na kłos” ma sens?

Trzecia dawka azotu – czym jest i na co wpływa?

O wielkości plonów zbóż decyduje liczba kłosów na jednostce powierzchni, liczba ziaren w poszczególnym kłosie oraz masa tysiąca ziaren (MTZ). Zarówno parametry jakościowe ziarna, jak również masa tysiąca ziaren kształtują się w fazie kłoszenia zbóż. Trzecia dawka azotu to tzw. dawka jakościowa stosowana „na kłos”, której zadaniem jest zwiększenie masy tysiąca ziaren (MTZ) w kłosie. Nawożenie azotem „na kłos” wpływa również na kształtowanie się wielu cech technologicznych ziarna. Stosowanie trzeciej dawki azotu wpływa m.in. na wzrost zawartości białka oraz glutenu i wskaźnika sedymentacyjnego w ziarnie. Brak azotu w fazie kłoszenia zbóż powoduje zmniejszenie płodności kłosa. Decyzja związana z zastosowaniem trzeciej dawki azotu w uprawie zbóż nie jest zadaniem prostym. O tym, czy w danym gospodarstwie zastosowana zostanie trzecia dawka azotu, decydują przede wszystkim:

• warunki pogodowe na obszarze uprawy
• ostateczny rachunek ekonomiczny gospodarstwa.

Nawożenie azotem na kłos – kiedy i w jakich warunkach stosować?

Przed fazą kwitnienia ziarniaki pszenicy pobierają średnio 70% azotu, który jest zgromadzony w słomie. Pozostałe 30% tego pierwiastka pobierane jest po kwitnieniu.

Termin nawożenia uzależniony jest od przebiegu pogody w danym rejonie kraju. Dawkę jakościową azotu stosuje się w momencie, kiedy występują odpowiednie do wykonania nawożenia warunki atmosferyczne. W sezonie z utrzymującymi się opadami deszczu nawożenie „na kłos” najlepiej wykonać w fazach BBCH 43-45. Najlepiej w czasie, kiedy w pochwach liściowych można wyczuć grubiejące kłosy zbóż. W momencie wystąpienia niewielkich deficytów wody nawożenie warto wykonać nieco wcześniej, najlepiej w fazie BBCH 41. Jest to faza rozwoju kłosa i nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego. Ostatnim momentem na podanie dawki jakościowej azotu (w roku mokrym) jest okres pojawienia się na zewnątrz pochwy liściowej pierwszego kłoska. Nawożenie azotem w tej fazie zwiększa jednak jedynie zawartość białka w ziarnie. Nie wpływa natomiast na wzrost masy tysiąca ziaren (MTZ).

Nawożenie azotowe zbóż wiosną – jak dobrać dawkę, by nie przeinwestować

Kiedy nie stosuje się trzeciej dawki azotu?

Nie zaleca się nawożenia azotem „na kłos” w momencie, kiedy na polach brakuje wody.

O jakości ziarna pszenicy decyduje szybkość akumulacji azotu oraz węglowodorów w wypełniającym się wówczas ziarniaku.

Obecność wody sprawi, że pierwiastek ten będzie w stanie odpowiednio szybko się rozpuścić i przemieszczać w glebie. Będzie wówczas znacznie lepiej pobierany przez zboża. Z kolei w przypadku wysiewu azotu na suche podłoże pierwiastek ten dla uprawianych zbóż dostępny będzie dopiero po wystąpieniu opadów. Niestety, im później pojawią się opady, tym straty azotu będą większe i tym samym zmniejszy się efektywność zastosowanego nawożenia. Dlatego też nawożenie azotem podczas utrzymującej się suszy będzie mało skuteczne. W związku z powyższym w niesprzyjających warunkach atmosferycznych przy utrzymującej się suszy najlepiej jest przeprowadzić nawożenie azotowe wcześniej – stosując dwie, a nie trzy dawki azotu. Warto więc pamiętać o zasadzie, że im mniej wody znajduje się w podłożu, tym azot podaje się wcześniej.

Forma i dawka azotu „na kłos”

Przy nawożeniu azotem bardzo ważną rolę odgrywa forma, w jakiej zastosowany zostanie azot. W czasie suszy najlepiej zastosować roztwór saletrzano-mocznikowy. Stosowanie tego nawozu przyśpieszy zdolność przyswajania azotu przez zboża. W przypadku stosowania nawozów granulowanych warto zastosować sam mocznik lub saletrę amonową. W zależności do wielkości oczekiwanych plonów oraz od stanu danej plantacji dawka jakościowa azotu powinna mieścić się w przedziale od 40 do 60 kg N/ha. Efektywność zastosowanego w uprawie zbóż azotu zależy m.in. od dostępności innych składników pokarmowych. Duże znaczenie odgrywa m.in. zaopatrzenie roślin w potas, magnez oraz siarkę. Potas poprawia reakcje roślin z azotem. Magnez wpływa na lepsze wykorzystanie azotu przez rośliny. Z kolei niedobór siarki może doprowadzić do zakłócenia zachodzących w roślinie przemian azotu i w konsekwencji do powstania groźnych azotanów.

Nawożenie azotem – konsekwencje stosowania zbyt dużych dawek

Zastosowanie zbyt wysokiej dawki azotu, szczególnie tej w formie saletrzanej może mieć negatywny wpływ zarówno na plon ziarna, jak również na jego jakość. Dostarczenie zbyt dużej ilości azotu w fazie kłoszenia może spowodować m.in. późniejsze dojrzewanie ziarna i słomy. Nadmiar azotu saletrzanego może doprowadzić również do opóźnienia procesu zawiązywania ziaren. Zbyt duża dawka azotu w formie saletrzanej może spowodować także spowolnienie przemieszczania się asymilatów z korzeni, łodyg oraz liści do ziarna. To z kolei znacznie skróci czas magazynowania składników odżywczych w ziarnie. Może to niewątpliwie wpłynąć negatywnie na obniżkę plonu, który cechować będzie niska jakość. Przenawożenie azotem może dodatkowo spowodować znacznie większą presję patogenów. Warto mieć również na uwadze fakt, iż stosowanie dawki jakościowej nie pomoże w odrobieniu strat, które mogą wyniknąć z popełnionych wcześniej błędów wynikających m.in. z nieprawidłowej agrotechniki, w tym nawożenia.

Sklejanie kłosów pszenicy – czy warto?

Bibliografia

1. Górecka M., Nawożenie pszenicy azotem “pod kłos”. Wieś Kujawsko-Pomorska. Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie. 2015, 166, s. 4. [Google Scholar]
2. Grzebisz W., Azot na kłos ustala plon. Top Agrar Polska. 1999, 05, s. 86-88. [Google Scholar]
3. Rutkowska A., Jaka dawka azotu na kłos? Top Agrar Polska. 2003, 04, s. 60-61. [Google Scholar]
4. Sulek A., Późne nawożenie pszenicy azotem – dawka na kłos. Raport Rolny. 2004, 06, s. 36-37. [Google Scholar]
5. Szczepaniak W., Azot na kłos. Agrotechnika. Poradnik Rolnika. 2016, 05, s. 12-14. [Google Scholar]
6. Szczepaniak W., Nawożenie na kłos. Agrotechnika. Poradnik Rolnika. 2009, 05, s. 7-10. [Google Scholar]