Zwalczanie owsa głuchego w jęczmieniu jarym

Owies głuchy jest uciążliwym trwałym chwastem upraw jarych, w tym jęczmienia jarego. Jego obecność może doprowadzić do znacznej obniżki plonów jęczmienia. Zwalczanie owsa głuchego w jęczmieniu jarym jest trudne. Często również kosztowne. Jak skutecznie zwalczać owies głuchy?

Jak rozpoznać owies głuchy?

Owies głuchy (Avena fatua L.) ma wiele nazw zwyczajowych. Dlatego też często spotykany jest pod nazwami: owiesik, owsik lub owies chodzący (nasiona posiadają zdolność wkręcania się w podłoże). Jest jednoroczną trawą zaliczaną do rodziny wiechlinowatych. Rozmnaża się za pomocą ziarniaków. Te rozsiewane są przez wiatr i osypując się na polu zachwaszczają glebę. Jedna roślina jest w stanie wytworzyć od 150 do 500 ziarniaków. Ziarniaki owsa w podłożu mogą przetrwać nawet do 10 lat. W tym czasie nie tracą zdolności kiełkowania. Nasiona mogą kiełkować nawet z głębokości 25 cm. Ziarniaki zawierają znaczną ilość substancji zapasowych w postaci skrobi i tłuszczu. Dzięki temu kiełki mogą przerastać przez całą warstwę orną gleby, zanim dotrą do światła. Chwast ten kwitnie od czerwca do sierpnia.

Owies głuchy w jęczmieniu jarym występować może zarówno na glebach zwięzłych, jak również na piaszczystych o wyższym pH. Już obecność 10 roślin owsa głuchego na powierzchni 1 m² może spowodować obniżkę plonu jęczmienia jarego o 10%.  100 roślin obecnych na polu jęczmienia może doprowadzić do spadku plonu nawet o 50%.

Przyczyny rozprzestrzeniania się owsa głuchego

Do najważniejszych przyczyn związanych z rozprzestrzenianiem się owsa głuchego w jęczmieniu jarym należy przede wszystkim zmiana technologii uprawy oraz zbioru jęczmienia na kombajnowy. Dzięki czepliwości owies głuchy może zahaczać się o sierść zwierząt oraz ubrania ludzi. Może także osiadać na maszynach, m.in. kombajnie – głównie na podsiewaczu, sieczkarni, osiach i hederze. Owies głuchy w jęczmieniu jarym może pojawiać się również w wyniku stosowania niekwalifikowanego materiału siewnego. Rozprzestrzenianiu się chwastu sprzyja także znaczny udział mieszanek zbożowych jęczmienia z owsem wykorzystywanych do siewu ze zbioru mieszanki w poprzednim sezonie. Owies głuchy jest gatunkiem ekspansywnym. Potrafi znacznie lepiej niż jęczmień jary wykorzystywać wodę i składniki pokarmowe, ponieważ ma bardzo dobrze wykształcony i silny system korzeniowy. Dlatego też zwalczanie owsa głuchego w jęczmieniu jarym jest niezwykle ważnym zabiegiem, który zapobiega stratom w plonach.

Przygotowanie stanowiska pod jęczmień jary

Owies głuchy w uprawie jęczmienia

Owies głuchy może osiągać wysokość od 60 do nawet 120 cm. Wschody rośliny obserwuje się od marca do połowy maja. Po wschodach w okresie wiosennym owies głuchy rozpoznać można po pierwszym równowąskim i spiczasto zakończonym liściu, który skręca w lewo – w przeciwieństwie do jęczmienia, którego pierwszy liść skręca w prawo. Liść owsa głuchego nie posiada uszek (jęczmień posiada). Jego języczek jest biały lub żółtawy, spiczasto zakończony i ząbkowany. Cechą charakterystyczną rośliny w okresie dojrzałości są ciemne wiechy z wygiętymi ośćmi, których długość może dochodzić do 3 cm. Owies głuchy może tworzyć mieszańce z owsem siewnym, które mogą pojawiać się w kolejnych zasiewach owsa siewnego.

Owies głuchy w jęczmieniu jarym – profilaktyka

Skuteczna walka z owsem głuchym w jęczmieniu jarym jest zadaniem trudnym, czasochłonnym, pracochłonnym i kosztowym. Aby nie dopuścić do rozprzestrzeniania się owsa głuchego w uprawie jęczmienia jarego warto podjąć odpowiednie czynności profilaktyczne. W ochronie jęczmienia jarego przed owsem głuchym ważny jest przede wszystkim zakup dobrej jakości, kwalifikowanego i dobrze oczyszczonego materiału siewnego, który jest pozbawiony nasion owsa. Ważne jest również dokładne czyszczenie maszyn siewnych oraz sprzętu wykorzystywanego do zbioru. Próg szkodliwości w przypadku owsa głuchego w jęczmieniu jarym stanowi 5 roślin na powierzchni 1 m².

Zwalczanie owsa głuchego w jęczmieniu jarym

Łatwość krzyżowania się owsa głuchego z owsem uprawnym powoduje dużą zmienność w wyglądzie roślin, co bardzo często utrudnia jego rozpoznanie i tym samym w znacznym stopniu zmniejsza skuteczność zabiegów ochronnych. Ważnym elementem zwalczania owsa głuchego w jęczmieniu jest zmianowanie, będące pośrednim wykorzystaniem metody chemicznej.

W przypadku roślin innych niż zboża, stosuje się bowiem środki, które wyróżnia duża skuteczność w stosunku do gatunków trawiastych, do których zaliczany jest m.in. owies głuchy. Zapobiega to zjawisku uodparniania się owsa głuchego na stosowane środki. Kluczowym elementem skutecznego zwalczania owsa głuchego w jęczmieniu jarym jest stosowanie odpowiedniego herbicydu w określonej fazie rozwojowej, którego zadaniem jest ograniczenie ilości nasion owsa w glebie, dzięki czemu zmniejsza się również ilość chwastów w kolejnym roku.

Zwalczanie chwastów w zbożach wiosną

Stosowanie herbicydów zwalczających owies głuchy

Owies głuchy w jęczmieniu można zwalczać, stosując środki chwastobójcze zawierające substancje aktywne, takie jak:

• pinoksaden,
• fenoksaprop-P-etylu oraz sulfosulfuron.

Aplikację środkami zawierającymi pinoksaden przeprowadza się od momentu, kiedy owies głuchy wykształci przynajmniej 1 liść aż do stadium widocznego liścia flagowego. Z kolei owies głuchy najwrażliwszy na stosowanie środków zwierających fenoksaprop-P-etylu jest do fazy 4 lisci właściwych. Zwalczanie owsa głuchego w jęczmieniu jarym możliwe jest również dzięki stosowaniu herbicydów z grupy pochodnych sulfonylomocznika, które zawierają sulfosulfuron. W przypadku tej substancji czynnej owies głuchy powinien być zwalczany w fazie 1-3 liści.

Jak dobierać herbicydy na owies głuchy?

Ważną kwestią przy wyborze herbicydu jest to, czy jego mechanizm działania będzie różnił się mechanizmu działania innych herbicydów, które były stosowane na polu w ostatnim czasie. Owies głuchy w jęczmieniu jarym może dość szybko uodparniać się na stosowane środki, dlatego też bardzo ważna jest odpowiednia rotacja stosowanych herbicydów. Rotacja środków chwastobójczych zapobiega możliwości uodparniania się owsa głuchego na stosowany środek. Dlatego też warto zmieniać stosowane substancje czynne, które charakteryzują się odmiennymi mechanizmami działania. Informacje o rodzaju substancji czynnej oraz dawce, w jakiej należy zastosować dany herbicyd znajdują się na etykiecie każdego środka ochrony roślin.

Bibliografia

1. Gawrońska-Kulesza A., Roszak W., Lenart S., Wpływ monokultury pszenicy ozimej i jęczmienia jarego na zachwaszczenie łanu i gleby. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1988, 331, s. 385-391. [Google Scholar]
2. Kieć J., Badania nad biologią owsa głuchego (Avena fatua L.). Cz. I. Wewnątrzgatunkowa zmienność owsa głuchego. Acta Agrobotanica. 1995, 48 (1), s. 45-51. [Google Scholar]
3. Kieć J., Badania nad biologią owsa głuchego (Avena fatua L.). Cz. Il. Konkurencyjność różnych odmian owsa głuchego w stosunku do jęczmienia jarego. Acta Agrobotanica. 1996, 49 (1-2), s. 59-66. [Google Scholar]
4. Korniak T., Występowanie owsa głuchego (Avena fatua L.) na polach uprawnych w Polsce północno-wschodniej. Acta Agrobotanica. 1985, 38 (2), s. 173-179. [Google Scholar]
5. Rola H., Nowicka B., Zwalczanie owsa głuchego w jęczmieniu jarym. Instrukcja Wdrożeniowa. Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. 1996, 186, s. 1-10. [Google Scholar]