Dlaczego warto pozostawiać słomę na polu?

Słoma to nic innego jak łodygi oraz liście dojrzałych roślin uprawnych po omłocie, czyli produkt uboczny produkcji roślinnej. Coraz częściej wykorzystywana jest jako nawóz organiczny. Jakie korzyści niesie za sobą pozostawienie i rozdrabnianie słomy na polu?

Słoma – pozostawić czy wywieźć z pola?

W Polsce produkuje się nawet 33 mln ton słomy rocznie. Niestety na przyoranie przeznacza się tylko 11% biomasy. Coraz częściej rolnicy stają przed ważnym wyborem, czy pozyskaną słomę lepiej pozostawić na polu, czy sprzedać firmom, które zajmują się jej skupem. A może lepiej przeznaczyć ją jako ściółkę dla inwentarza żywego? Składniki pokarmowe niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin uprawnych można dostarczyć wraz z nawozami organicznymi, jednak nic nie zastąpi materii organicznej, której źródłem jest właśnie słoma. Słoma jako nawóz z pewnością spełni swoją funkcję. Warto jednak pamiętać, jak ważne jest prawidłowe rozdrabnianie słomy na polu i jakie mogą być konsekwencje niewłaściwie wykonanego rozdrobnienia.

Dlaczego pozostawienie słomy na polu jak tak ważne?

Wartość słomy jako nawozu wzrasta przede wszystkim w gospodarstwach, które nastawione są na produkcję roślinną, gdzie może być wykorzystywana jako alternatywa dla nawożenia obornikiem. Słoma pozostawiona na polu może być traktowana jako nawóz, ponieważ stanowi cenne źródło makro- oraz mikroelementów, a także materii organicznej. Pozostawienie słomy na polu powoduje optymalizację bilansu materii oraz zapewnia dostarczenie części składników, które zostały wyniesione z plonem. Ilość składników pokarmowych dostarczanych do podłoża uzależniona jest m.in. od rodzaju słomy. Słoma zasobna jest szczególnie w potas – przy plonie słomy na poziomie ok. 5 t/ha otrzymać można nawet 100 kg/ha K₂O. Potas poprawia efektywność nawożenia azotem, a także odgrywa duże znaczenie w gospodarce wodnej, zwiększając pośrednio zdolność do magazynowania wód opadowych. Słoma dostarcza również cenny dla roślin uprawnych azot, fosfor, magnez, siarkę oraz wapń, cynk i molibden.

Uprawa ścierniska

Słoma jako nawóz

Słomą można nawozić wszystkie rośliny uprawiane na polu. Może być także stosowana na wszystkich rodzajach gleb, z wyjątkiem gleb przesuszonych oraz zakwaszonych. Słoma jako nawóz stymuluje rozwój mikroorganizmów w podłożu, ponieważ stanowi łatwo dostępne dla nich źródło węgla. Warto jednak zwrócić uwagę na stosunek węgla do azotu. W przypadku słomy z pszenicy ozimej wynosi on 100:1. Dlatego też słomę należy nawozić azotem. Stosując słomę na cele nawozowe, konieczne jest zapobieganie unieruchomieniu azotu w glebie i zastosowanie odpowiedniej korekty w nawożeniu. Na 1 tonę słomy należy zastosować od 5 do 8 kg/ha N w zależności od rodzaju stanowiska. W celu uzupełnienia azotu można wykorzystać nawożenie RSM, gnojówką, gnojowicą lub mocznikiem.

Zasady stosowania słomy

Stosowanie słomy na polu uzależnione jest m.in. od warunków siedliskowych, jakie panują w danym gospodarstwie. Słoma jako nawóz może być wykorzystywana na kilka sposobów. Można nią nawozić poprzez mulczowanie, które polega na pokryciu powierzchni gleby słomą, a następnie na wymieszaniu jej z wierzchnią warstwą podłoża po ok. 4 tygodniach. Kolejnym sposobem nawożenia słomą jest płytkie przykrycie rozdrobnionej na polu słomy przy pomocy podorywki lub głębsze przyoranie materiału z wykorzystaniem orki przedsiewnej. Słomą można również nawozić wraz z nawozami zielonymi. Uprawa pożniwna powinna być możliwie jak najpłytsza – wykonana na głębokość od 5 do 8 cm. Dzięki temu możliwe jest dobre wymieszanie ścierniska, ograniczenie parowania i rozwoju chwastów. Najczęściej przyjmuje się 1 cm głębokości na 1 t słomy. W związku z tym w przypadku przyorywania dużej ilości słomy warto wykonać głębszą uprawę.

Rozdrabnianie słomy na polu za pomocą kombajnu

Słomę na polu należy ściąć na odpowiednią długość. Najczęściej ścina się ją na długość ok. 10 cm, a w przypadku gleb ciężkich jeszcze krócej – do długości ok. 6 cm. Jeśli słoma ma pozostać na polu, powinna zostać ścięta już na etapie zbioru. Jeśli rolnik zdecyduje się pozostawić słomę na polu w celach nawozowych, wówczas zbiór powinien przeprowadzić kombajnem, który wyposażony jest w rozdrabniacz słomy. Słoma, która została źle rozdrobniona i nierównomiernie rozprowadzona na polu może utrudniać wschody roślin następczych, a także akumulować wodę, ograniczając tym samym dostęp do niej uprawianym roślinom.

Dlaczego rozdrabnianie słomy jest tak ważne?

Warunkiem dobrego rozłożenia i uwolnienia słomy w wyniku mineralizacji makro- oraz mikroelementów, a także utworzenia warstwy próchnicy jest jej odpowiednie rozdrobnienie. Słoma powinna być bardzo dobrze rozdrobniona. Odpowiednie rozdrobnienie słomy na polu zapewnia jej prawidłowy rozkład. Dlatego też warto pamiętać o wymianie noży w siekaczu w kombajnie, aby były one odpowiednio ostre. Właściwe rozdrabnianie słomy na polu zapewnią bowiem tylko odpowiednio ostre noże. Oszczędzanie na wymianie noży może więc mieć negatywne konsekwencje. Ścięcie źdźbeł w przypadku zbóż i łodyg w przypadku rzepaku powinno być drobne. Duże znaczenie odgrywa również równomierny rozkład słomy na polu – podobnie, jak w przypadku stosowania nawozów. Słoma powinna zostać równomiernie rozprowadzona na całej szerokości roboczej przejazdu kombajnem, a następnie przyorana.

Czy warto sprzedać słomę?

Czynniki wpływające na rozkład słomy

Prawidłowy rozkład słomy uzależniony jest od kilku istotnych czynników, do których należy m.in. temperatura, wilgotność i odczyn gleby, dostępność azotu oraz głębokość, na jaką zostanie przyorana. Optymalny rozkład słomy możliwy jest przy minimalnej temperaturze 15°C oraz wilgotności gleby na poziomie 60-70%. Słoma prawidłowo rozkłada się w zakresie pH od 6,0 do 7,0. Nie zaleca się przyorywania słomy na glebach ciężkich, gdyż deficyt tlenu w niższych warstwach podłoża może spowodować zahamowanie procesów jej rozkładu.

Bibliografia

1. Artyszak A., Słoma na polu. Farmer. 2007,12, s. 32-34. [Google Scholar]
2. Denisiuk W., Słoma – potencjał masy i energii. Inżynieria Rolnicza. 2008, 12, 2 (100), s. 23-30. [Google Scholar]
3. Denisiuk W., Słoma jako paliwo. Inżynieria Rolnicza. 2009, 13 (1), s. 83-89. [Google Scholar]
4. Pikula D., Dlaczego warto zostawić słomę na polu? Nasza Rola Więcej z Pola. 2010, 2, s. 44-46. [Google Scholar]
5. Prusiński K., Słoma – sprzedać, czy zostawić na polu. Poradnik Gospodarski. 2017, 08, s. 28-29. [Google Scholar]