Sklejanie łuszczyn rzepaku – czy warto?

We współczesnym rolnictwie kładzie się nacisk nie tylko na osiągnięcie wysokiego plonu, ale także na jego jakość. Rzepak jako roślina, która nierównomiernie dojrzewa, nierzadko stwarza rolnikowi dylemat dotyczący terminu koszenia. Jednym z czynników decydującym o terminie zbioru jest zagrożenie osypywaniem nasion. Odpowiedzią na to zjawisko jest sklejacz łuszczyn rzepaku. Jak działa i kiedy go stosować?

Na czym polega sklejanie łuszczyn rzepaku?

Rzepak jest gatunkiem, który nierównomiernie kwitnie i dojrzewa. Niejednokrotnie spotyka się plantacje, na których główny pęd rzepaku już przekwitł, natomiast boczne pędy są w pełni kwitnienia, a część z nich może jeszcze znajdować się w fazie luźnego pąka. W wyniku tego dojrzewanie nasion również jest rozłożone w czasie.

Zjawisku temu sprzyjają naprzemienne deszcze oraz silne nasłonecznienie. Takie warunki prowadzą do naprężeń w łuszczynach, które na zmianę pęcznieją pod wpływem wody, by potem kurczyć się pod wpływem wysokiej temperatury. Konsekwencją jest pękanie łuszczyn rzepaku wzdłuż szwu i z tego właśnie powodu często obserwujemy osypywanie rzepaku przed zbiorem. Odpowiada to oczywiście za zniżkę plonu.

Sklejanie rzepaku ma na celu umożliwienie osiągnięcie mu pełnej dojrzałości, a jednocześnie ograniczenie strat w skutek osypywania nasion.

Termin sklejania łuszczyn rzepaku

Środek na sklejanie łuszczyn rzepaku powinniśmy zaaplikować w odpowiednim momencie wynikającym z fazy rozwojowej roślin. Optymalnym terminem stosowania sklejacza jest okres, kiedy łuszczyny zaczynają żółknąć, ale wciąż są elastyczne.

Kluczowe jest tu obserwowanie uprawy. Najlepiej wykonać prosty test na elastyczność łuszczyn. Wystarczy zgiąć łuszczynę w kształt litery V. Jeśli łuszczyna rzepaku nie pęka, lub pęka, ale nasiona się nie osypują, to znaczy, że jest to odpowiedni czas na zastosowanie środka. W zależności od przebiegu pogody okres ten przypada na ok. 3–4 tygodnie przed zbiorem rzepaku.

Pomyślny przebieg testu wskazuje na optymalny moment zabiegu. Nie warto go opóźniać, ponieważ stosowanie środka na pęknięte łuszczyny jest bezzasadne – żaden środek ich już nie sklei.

Optymalne warunki zabiegu

Zaleca się stosowanie sklejaczy w ciągu dnia, szczególnie tych bazujących na naturalnych żywicach. Dopiero pod wpływem słońca substancja zaczyna działać sklejająco. Nie jest to jednak zasadą, bowiem istnieją również preparaty, które do skutecznego działania nie wymagają światła i z powodzeniem mogą być stosowane w godzinach wieczornych.

Z kolei produktów zawierających alkohol nie należy stosować przy dużym nasłonecznieniu oraz wysokich temperaturach dziennych. Dlatego tak istotne jest czytanie etykiety środka i zapoznanie się z instrukcją producenta.

Z drugiej strony, nie zaleca się stosowania sklejaczy na plantacjach silnie zachwaszczonych i porażonych przez szkodniki.

Warto wspomnieć, że do zabiegu wymagana jest duża ilość wody – nawet 600 l/ha. W przypadku łanów rzadszych można zmniejszyć jej ilość. Poza tym można wykonać zabieg w godzinach porannych gdy rośliny pokryte są rosą. Trzeba jednak pamiętać, żeby dostosować ilość wody w ten sposób, aby wszystkie łuszczyny były całkowicie pokryte cieczą roboczą.

Środki do sklejania łuszczyn rzepaku

Sklejacze to preparaty bazujące na substancjach naturalnych (guma arabska i inne żywice) lub syntetycznych (np. lateks). Mechanizm działania obu grup jest identyczny – tworzą ochronną powłokę na łuszczynach.

Łuszczyny rzepaku po aplikacji sklejacza pokryte cienką membraną zabezpieczającą przed wnikaniem wody do wnętrza tkanek. Jednocześnie warstwa ta jest przepuszczalna dla światła, gazów i pary wodnej. Fotosynteza może być zatem kontynuowana, a brak dostępu wody chroni przed rozszerzaniem i ponownym kurczeniem się łuszczyn.

Środki do sklejania łuszczyn nie podlegają rejestracji, zatem nie da się ich wyszukać w rejestrze środków ochrony roślin.

Kiedy warto aplikować sklejacz łuszczyn?

Warto zastosować sklejacz do rzepaku w przypadku odmian bardzo nierównomiernie dojrzewających. Dzięki temu ułatwiony będzie zbiór, a plon będzie się znajdował w zbiorniku kombajnu, a nie na polu.
Poza tym na zwiększone osypywanie nasion może mieć wpływ przebieg pogody, np. wystąpienie deszczy. Do zabezpieczonych preparatem łuszczyn nie dostaje się woda, a zatem pękanie nie występuje. Sklejacze okazują się pomocne również w przypadku lekkiego gradu. Jednak przed silnym gradobiciem, szczególnie tuż przed zbiorami, nie są w stanie ochronić.

Pękaniu łuszczyn sprzyjają również niektóre choroby, takie jak np. czerń krzyżowych.

Korzyści sklejania łuszczyn rzepaku

Ochrona łuszczyn rzepaku przy użyciu sklejaczy jest coraz częstszą praktyką wśród rolników. Niesie ona za sobą szereg korzyści, a największą z nich jest ograniczenie strat w plonie poprzez zapobieganie osypywaniu się nasion rzepaku. Co za tym idzie, chronimy plon, ale także ograniczamy zachwaszczenie uprawy następczej samosiewami rzepaku.

Dodatkowo jakość plonu ulega poprawie. Rzepak jest w stanie osiągnąć pełną dojrzałość, a zatem nasiona osiągają stabilizację kwasów tłuszczowych, a także wysoką zawartość tłuszczu. Ponadto tym sposobem uzyskujemy plon o niższej wilgotności.

Większość rolników zastanawia się, czy straty poniesione w wyniku wykonania zabiegu rekompensują późniejsze osypywanie. Praktyka pokazuje, że tak. Nakłady poniesione na wykonanie zabiegu i uszkodzenia roślin wynikające z wjazdu ciągnika z opryskiwaczem w pole są ułamkiem strat, jakie możemy ponieść w wyniku osypywania się nasion rzepaku.

Zabieg sklejania łuszczyn chroni plon rzepaku

Systematycznie rośnie grupa rolników wykonujących zabieg sklejania łuszczyn rzepaku. Wiąże się to z poczuciem, że mimo niesprzyjających warunków atmosferycznych lub z powodu opóźnionych zbiorów, plon nie będzie pomniejszony o osypane nasiona.

Jak podają producenci, stosowanie sklejaczy nie wpływa na dalsze procesy życiowe zachodzące w roślinach. Należy jednak pamiętać o zachowaniu odpowiedniego terminu wykonania zabiegu, a także stosowanie się do zaleceń producenta znajdujących się na etykiecie preparatu.

Jak uprawić glebę po rzepaku?

Dowiedz się także: Co siać po rzepaku?

Bibliografia

1. Klimczak J., Sklejanie łuszczyn chroni plon rzepaku. Rada: Rolnictwo, Aktualności, Doradztwo, Analizy. Miesięcznik Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach. 2014, 06, s. 7. [Google Scholar]
2. Mączyńska A., Amistar XTRA zapewnia pełną ochronę pędów i łuszczyn rzepaku. Top Agrar Polska. 2013, 05, s. 81. [Google Scholar]
3. Mączyńska A., Pełna ochrona pędów i łuszczyn rzepaku. Nowoczesna Uprawa. 2014, 05, s. 71. [Google Scholar]
4. Seta G., Wolski M., Mrówczyński M., Zastosowanie nowych insektycydów i ich mieszanin z fungicydami w programie ochrony łuszczyn rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops. 2007, 28 (2), s. 283-292. [Google Scholar]
5. Szulc K., Skleić łuszczyny, zanim pękną. Farmer. 2015, 06, s. 70-73. [Google Scholar]
6. Szulc K., Sklejanie łuszczyn rzepaku. Farmer. 2019, 05, s. 76-79. [Google Scholar]
7. Tyszka M., Klejenie łuszczyn rzepaku. Farmer. 2018, 05, s. 106-109. [Google Scholar]