Zboża uprawiane w Polsce
Spis treści
Produkcja zbóż w Polsce należy do najważniejszych gałęzi produkcji rolniczej. W strukturze zasiewów zboża w Polsce stanowią ponad 70% ogólnej powierzchni zasiewów.
Czym się różnią zboża jare od ozimych?
Wśród uprawianych w Polsce roślin zbożowych wyróżnia się zboża jare oraz zboża ozime. Zboża jare to jednoroczne rośliny uprawne. Wysiewa się je wiosną i zakwitają w tym samym sezonie wegetacyjnym. Z kolei zboża ozime to rośliny uprawne wysiewane jesienią, a zakwitające po wznowieniu wegetacji w kolejnym sezonie.
Z czego wynika popularność upraw zbożowych?
Zboża uprawiane w Polsce stanowią niezwykle ważną grupę roślin użytkowych. Popularność uprawy zbóż w Polsce wynika m.in. z:
- korzystnych warunków klimatyczno-glebowych,
- stosunkowo prostej technologii produkcji,
- dość niskiej pracochłonności,
- łatwości związanej z przechowywaniem, transportem i sprzedażą ziarna po zbiorze.
Najpopularniejsze zboża uprawiane w Polsce
Zboża w Polsce są dominującą grupą roślin uprawnych. Powierzchnia uprawy zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi w Polsce wynosi ponad 7 mln ha. W strukturze uprawy zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi utrzymuje się wzrost powierzchni zasiewów zbóż intensywnych. Do najpopularniejszych gatunków zbóż uprawianych w Polsce należą:
- jęczmień zwyczajny,
- owies siewny,
- pszenica,
- żyto,
- pszenżyto.
Struktura gatunkowa upraw zbóż w Polsce
Uprawa zbóż w Polsce prowadzona jest przede wszystkim w gospodarstwach indywidualnych. Dominują one w strukturze polskiego rolnictwa. Struktura gatunkowa uprawianych w kraju zbóż determinowana jest przede wszystkim przez warunki klimatyczno-glebowe. Jeśli chodzi o zboża w Polsce, dominującą grupą są zboża ozime. W porównaniu do odmian zbóż jarych plonują one znacznie wyżej. Jedynie w przypadku jęczmienia – z uwagi na niewielką mrozoodporność większości odmian, przeważają odmiany jare. Jeśli chodzi o krajową produkcję zbóż, dominującym gatunkiem jest pszenica.
W strukturze zasiewów systematycznie wzrasta również udział pszenżyta i jęczmienia. Zbiory poszczególnych gatunków zbóż oraz wielkość osiąganych plonów w poszczególnych latach ulegają znacznym wahaniom. Wynikają one ze zmiennych warunków pogodowych. Z kolei w plonowaniu wszystkich gatunków zbóż notuje się tendencję wzrostową. Do wzrostu wielkości i jakości plonów przyczyniają się m.in.:
- zmiana struktury uprawy zbóż,
- postęp biologiczny w hodowli nowych odmian zbóż,
- poprawa efektywności stosowania nawozów i środków ochrony roślin.
Kierunki użytkowania zbóż w Polsce
Produkcja zbóż w Polsce jest źródłem pokrycia krajowych potrzeb konsumpcyjnych oraz paszowych. Zboża uprawiane w Polsce stanowią cenny surowiec dla przemysłu. Coraz częściej jest doceniany surowiec energetyczny wykorzystywany m.in. do produkcji biopaliw. Stanowią one podstawowy surowiec w wielu gałęziach przemysłu takich jak:
- młynarstwo,
- piwowarstwo,
- gorzelnictwo.
- farmaceutyka.
Zboża są też podstawowym składnikiem pożywienia oraz głównym źródłem węglowodanów i białka. Najpopularniejszymi produktami przerobu zbóż są mąki, kasze, oleje oraz syropy.
Produkcja zbożowa w dużej mierze decyduje o poziomie dochodów gospodarstw rolnych. Zmiany związane z produkcją zbóż w Polsce są wielokierunkowe i zróżnicowane pod względem dynamiki oraz kierunków. Najczęściej występują pod wpływem zmiennych czynników organizacyjno-ekonomicznych. Znaczenie odgrywają również zmiany relacji cenowych. Wpływają one na sytuację dochodową poszczególnych gospodarstw rolnych. Zmiany w strukturze zasiewów wynikają również ze wzrostu potencjału plonowania, wzrostu plonów zbóż i poprawy cech jakościowych ziarna. Ceny zbóż uprawianych w Polsce determinują także koszty ponoszone na produkcję zwierzęcą.
Jakie zboża dominują w poszczególnych obszarach Polski?
W Polsce uprawiane są głównie formy jare jęczmienia. Największy udział jęczmienia w strukturze upraw w Polsce obserwuje się na Pojezierzach, Przedgórzu Sudeckim, na Podkarpaciu i w Polsce Zachodniej.
Owies ze względu na uwarunkowania klimatyczne uprawiany jest głównie w formie jarej. W Polsce uprawia się go zwłaszcza na Pojezierzu Pomorskim, Pojezierzu Mazurskim, Nizinie Mazowieckiej, Podkarpaciu i w Sudetach Zachodnich. Zobacz: owies nasiona.
Pszenica najlepiej rośnie na glebach kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego. Z uwagi na to w strukturze zasiewów spotkać ją można przede wszystkim na Kujawach, Nizinie Śląskiej, Wyżynie Lubelskiej, Podkarpaciu oraz w Wielkopolsce. Zobacz: pszenica jara materiał siewny.
Zboża uprawiane w Polsce to również odmiany jare i ozime żyta. Gatunek ten ma stosunkowo niewielkie wymagania stanowiskowe. Główne rejony jego uprawy w Polsce można znaleźć na obszarach Polski Środkowej i Wschodniej oraz na Pojezierzu Wielkopolskim i Pomorskim.
Pszenżyto to zboże łączące w sobie cechy wyglądu i pokroju gatunków pszenicy oraz żyta. Posiada zarówno formę jarą, jak i ozimą. Ma wysokie wymagania wodne. Z kolei wymagania glebowe gatunku są mniejsze niż u pszenicy, a większe niż u żyta. Można spotkać je w tych rejonach, gdzie w uprawach najczęściej dominuje żyto oraz pszenica. Zobacz: materiał siewny pszenżyto ozime.
Przeczytaj także:
Bibliografia
- Barowicz T., Mucha S., Właściwości odżywcze zbóż paszowych uprawianych w Polsce. Hoduj z Głową – Świnie. 2007, 5, s. 26-29. [Google Scholar]
- Grabiński J., Porównanie produkcyjności gatunków zbóż uprawianych w Polsce. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 2009, 542 (1). [Google Scholar]
- Jaczewska-Kalicka A., Kierunki zmian produkcji zbóż w Polsce po integracji z Unią Europejską. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego. 2007, 02 (17), s. 57-62. [Google Scholar]
- Kapusta F., Rynek zbóż i ich przetwórstwo w Polsce. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Technologia. 2001, 8 (917), s. 22-32. [Google Scholar]
- Karczewska P., Ceglińska A., Charakterystyka zbóż chlebowych uprawianych w Polsce. Przegląd Zbożowo-Młynarski. 2013, 57 (05), s. 8-10. [Google Scholar]
- Prusiński J., Kozdemba K., Postęp biologiczny w hodowli i uprawie zbóż w Polsce po 1990 roku. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego. 2005, 4, s. 39-52. [Google Scholar]