Choroby łubinu

Uprawa łubinu niesie za sobą wiele korzyści. Roślina ta poprawia właściwości gleby, działając na nią fitomelioracyjnie. Jej głęboki system korzeniowy przemieszcza z głębszych warstw gleby składniki mineralne, pozostawiając je roślinom następczym. Uprawiając łubin trzeba jednak pamiętać, że może być on porażany przez kilka chorób. Jakie choroby łubinu powodują największe zagrożenie dla uprawy?

Najważniejsze choroby łubinu

Średnie szkody powodowane przez choroby łubinu szacowane są na 10-15%. Sprawa wygląda znacznie gorzej przy dużym nasileniu danego sprawcy choroby. Straty plonu mogą wtedy dochodzić nawet do 80-90%. Istotny wpływ na rozwój roślin w sezonie ma przebieg pogody. Dotyczy to zwłaszcza okresu wegetacji. Nie bez znaczenia są też czynniki agrotechniczne. Można zaobserwować porażenie łubinu kilkoma chorobami. Zależą one od warunków klimatycznych. Najczęściej zauważane choroby łubinu to:

• antraknoza (najbardziej podatny jest łubin żółty i biały),
• fuzaryjne choroby łubinu,
  • fuzaryjne więdniecie łubinu,
  • fuzaryjna zgorzel łubinu (najbardziej podatny jest łubin żółty i wąskolistny),

• opadzina liści (najbardziej podatny jest łubin wąskolistny),
• szara pleśń liści łubinu (opadzina liści łubinu).

Jakie są najlepsze warunki do rozwoju większości chorób łubinu? Jest to wysoka wilgotność względna powietrza, obfite i częste opady oraz utrzymujące się wysokie temperatury.

Antraknoza łubinu

Sprawcą choroby jest grzyb Glomerella cingulata. Choroba najczęściej pojawia się placowo. Może porażać łodygi, liście, a także strąki i nasiona. W pierwszej kolejności porażane są jednak kiełkujące nasiona łubinu. Wczesne infekcje powodują przedwschodową oraz powschodową zgorzel siewek. Największą wrażliwość na chorobę łubin wykazuje przed oraz na początku kwitnienia. Zaobserwować można wtedy pierwsze objawy antraknozy. Roślina wygląda wówczas, jakby więdła. W efekcie zwisa do połowy kwiatostanu. Objawem tej choroby łubinu jest również krótsza łodyga. Na roślinach zauważyć można podłużne plamy koloru różowo-łososiowego o brunatnej obwolucie. Antraknoza powoduje zasychanie tkanki łodygi w miejscu porażenia. W konsekwencji ta może ulec złamaniu. Sprawca choroby poraża również strąki, które obumierają.

Warunki rozwoju i zwalczanie antraknozy łubinu

Antraknoza łubinu najintensywniej rozwija się w mokrych i ciepłych warunkach. Zwłaszcza gdy względna wilgotność powietrza wynosi powyżej 90%. Sprzyjają jej też opady deszczu i temperatura wyższa niż 25°C. Silne porażenie nasion prowadzi do ich zdrobnienia, zniekształcenia oraz przebarwienia. W warunkach masowego wystąpienia choroba prowadzi do znacznej obniżki plonu. Zwalczanie antraknozy łubinu polega na wyborze do siewu odmian o podwyższonej odporności na chorobę. Zaleca się więc stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego. Ważne jest również zaprawianie nasion odpowiednimi preparatami. Czasami potrzebny bywa zabieg fungicydowy po zaobserwowaniu pierwszych objawów choroby. Wykonuje się go 2-3 razy w 7-10-dniowych odstępach.

Fuzaryjna zgorzel łubinu

Po antraknozie do najgroźniejszych chorób należą fuzaryjne choroby łubinu. Powodowane są one przez grzyby z grupy Fusarium spp. Zalicza się do nich fuzaryjne więdnięcie łubinu oraz fuzaryjną zgorzel łubinu. Sprawcą tych chorób jest Fusarium oxysporum. Fuzaryjna zgorzel łubinu objawia się gniciem korzeni oraz placowym zamieraniem roślin. Choroba uwidacznia się zwłaszcza w początkowych fazach wzrostu roślin. W efekcie ma decydujący wpływ na obsadę oraz kondycję roślin w kolejnych fazach rozwojowych.

Fuzaryjne więdnięcie łubinu

Fuzaryjne więdnięcie łubinu występuje w okresie kwitnienia (czerwiec). Porażona tkanka w obrębie szyjki korzeniowej gnije. Na przekroju pędu zaobserwować można ciemnienie wiązek naczyniowych. Objawy tej choroby łubinu na łodygach widoczne są w postaci podłużnych plam koloru brunatnego bez obwódki. Wraz z rozwojem choroby, plamy łączą się, obejmując całą łodygę. Powoduje to więdnięcie i żółknięcie porażonych roślin. Może także dojść do zwijania się liści. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza na powierzchni łodyg zaobserwować można nalot grzybni wraz z zarodnikami. Przy silnej infekcji dochodzi do placowego zamierania roślin. Porażone rośliny są osłabione. W łatwy sposób można je wyciągnąć z gleby. Ta choroba przenosi się nie tylko wraz z materiałem siewnym. Rozprzestrzenia się także saprofitycznie w podłożu.

Warunki rozwoju i zwalczanie chorób fuzaryjnych

Występowaniu fuzaryjnych chorób łubinu sprzyjają częste opady. Zwłaszcza jeśli deszcz pojawia się już od wschodów do fazy kwitnienia. Sprzyjające chorobom są także zlewne gleby. Utrzymująca się chłodna aura w trakcie okresu wegetacji również nie pomaga. Porażone łubiny nie zawiązują strąków. Ewentualnie zawiązują strąki z nasionami, które są słabo wykształcone.

Podstawą w ograniczaniu chorób łubinu jest agrotechnika.

Duże znaczenie ogrywa dobór odmian. Trzeba wybierać te, które są odporne na wymienione choroby. Pomaga też stosowanie zdrowego materiału siewnego. Fuzaryjne choroby łubinu ogranicza się poprzez stosowanie zapraw nasiennych. Chronią one rośliny zwłaszcza w początkowych fazach rozwojowych. Do zwalczania fuzaryjnych chorób stosuje się również fungicydy.

Opadzina liści (szara plamistość liści łubinu)

Sprawcą opadziny liści łubinu jest grzyb Pleospora herbarum. Opadzina liści łubinu poraża nie tylko liście. Atakuje również strąki, łodygi oraz nasiona i młode siewki. Pierwsze objawy choroby widoczne są w lipcu. Przybierają postać jasnych i wodnistych plam o średnicy 2-6 mm. Wraz z dalszym rozwojem choroby plamki zmieniają barwę na szaroniebieską lub szarobrunatną. Wystąpienie już 2-3 plamek powoduje opadanie liści. Przy dużym nasileniu choroba powoduje masowe opadanie. Na roślinie pozostaną wtedy tylko ogonki liściowe. W efekcie obniża się wydajność procesu fotosyntezy.

Mniejsza ilość liści powoduje ograniczenie powierzchni asymilacyjnej. Niska efektywność fotosyntezy prowadzi do zahamowania wzrostu roślin. Ponadto wiąże się to też z bardzo słabym wykształceniem nasion. Objawy tej choroby łubinu widoczne są również na łodygach i strąkach. Zauważalne są wtedy okrągłe plamki o średnicy 1-3 mm, które z czasem ciemnieją. Porażone łodygi brunatnieją, a strąki stają się czarne i puste. Zwalczanie choroby polega przede wszystkim na stosowaniu zaprawionego materiału siewnego. Zalecane jest także stosowanie środków grzybobójczych.

Bibliografia

1. Horoszkiewicz-Janka J., Korbas M., Jajor E., Krawczyk R., Zdrowotność łubinu wąskolistnego (Lupinus angustifolius L.) uprawianego w systemie konwencjonalnym i w okresie przestawiania na system ekologiczny. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering. 2011, 56 (3), s. 143-146. [Google Scholar]
2. Podleśny J., Podleśna A., Bieniaszewski T., Occurrence of fungal diseases on blue lupine (Lupinus angustifolius L.) plants at different regions of Poland. Progress in Plant Protection. 2016, 56 (1), pp. 25-33. [Google Scholar]
3. Szulc K., Choroby łubinów i ich zwalczanie. Farmer. 2019, 05, s. 104-106. [Google Scholar]
4. Światacz K., Choroby grzybowe łubinu oraz metody ich zwalczania. Poradnik Gospodarski. 2012, 05, s. 20-21. [Google Scholar]
5. Woźniak I., Choroby grzybowe łubinu. Wieś Mazowiecka. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie. 2014, 09, s. 23. [Google Scholar]
6. Zioło E., Semczyszak A., Antraknoza – poważna choroba łubinu. Zachodniopomorski Magazyn Rolniczy. 2008-2009, 41, s. 23-24. [Google Scholar]