Jak powstaje materiał siewny kwalifikowany?

Stosowanie nawet najlepszych technologii w uprawie nie pozwoli zagwarantować wysokich i dobrych jakościowo plonów, jeśli do siewu nie zostanie wykorzystany materiał siewny kwalifikowany. Jak on powstaje i jakie znaczenie ma jakość materiału siewnego przeznaczonego do produkcji?

Materiał siewny kwalifikowany

Materiał wykorzystywany do siewu powinna cechować dobra jakość. Uszlachetnianie materiału siewnego związane jest z jego doskonaleniem przy wykorzystaniu najnowszych technologii stosowanych zarówno w procesie produkcji polowej, jak również przy dalszym czyszczeniu i zaprawianiu nasion. Produkcja materiału siewnego kwalifikowanego jest procesem pracochłonnym i wymaga dużych nakładów finansowych. Każdy etap wytwarzania najwyżej kwalifikowanego materiału siewnego roślin uprawnych wymaga spełnienia wielu warunków i wykonania specjalistycznych prac. Aby uzyskać materiał siewny kwalifikowany, w pierwszej kolejności należy odpowiednio dobrać stanowisko przeznaczone pod plantację nasienną.

Samodzielne zaprawianie nasion czy kwalifikowany materiał siewny?

Proces reprodukcji polowej

Ważnym punktem reprodukcji jest odpowiedni dobór odmiany oraz uzyskanie najlepszej jakości materiału bazowego od hodowców. Wybór właściwej odmiany następuje już rok wcześniej. W procesie reprodukcji ważna jest całkowita kontrola nad procesem produkcji. Ważna jest m.in. odpowiednia, nienaganna technologia i agrotechnika na najwyższym poziomie. Najwyżej kwalifikowany materiał siewny roślin uprawnych wymaga właściwej uprawy, nawożenia i ochrony chemicznej dostosowanej do potrzeb konkretnej odmiany oraz selekcja negatywna. Duże znaczenie w procesie produkcji materiału siewnego kwalifikowanego odgrywa ocena polowa plantacji. W sezonie wegetacyjnym należy dokonać minimum 2-3 krotnej oceny plantacji nasiennej pod względem wyrównania łanu, czystości odmianowej i zdrowotności. W momencie uzyskania pozytywnych wyników przeprowadza się zbiór.

Zbiór kwalifikowanego materiału siewnego

Zbiór materiału siewnego należy wykonywać z zachowaniem czystości kombajnu oraz linii technologicznych. Trzeba zatem dokładnie wyczyścić kombajn oraz urządzenia i środki transportowe z resztek wcześniejszych odmian lub gatunków zbóż. Jakość materiału siewnego jest najważniejsza. Zbiór ziarna przeprowadza się w możliwie jak najkrótszym czasie – z jak najmniejszymi uszkodzeniami. Zapewni to uzyskanie materiału siewnego o idealnych parametrach siewnych. Ważne jest również uzyskanie wilgotności nasion na poziomie wynoszącym ok. 15%. Zbyt wysoka wilgotność może wpłynąć niekorzystnie na proces kiełkowania nasion oraz zwiększyć ryzyko pojawu szkodników na uzyskanym materiale siewnym. Wszystkie te czynniki wpływają na jakość materiału siewnego. Po zbiorze materiał siewny jest odpowiednio magazynowany.

Zaprawianie nasion rzepaku – o czym musisz pamiętać

Magazynowanie i proces czyszczenia nasion

Magazyn powinien spełniać szereg wymogów związanych z odpowiednią czystością urządzeń, które wykorzystuje się w czasie przyjęcia, procesu czyszczenia i dalszego przechowywania materiału siewnego. Po zbiorze materiał siewny podlega dokładnemu czyszczeniu, następnie tworzy się partie surowca oraz pobiera próby do oceny laboratoryjnej. Uszlachetnianie materiału siewnego obejmuje m.in. czyszczenie surowca. Sam proces czyszczenia materiału siewnego składa się z kilku etapów. W procesie czyszczenia nasion wykorzystuje się wialnie. Ich zadaniem jest oddzielenie zanieczyszczeń – m.in. piasku, pyłu, kurzu, kamieni, pozostałych resztek słomy i niepożądanych nasion chwastów. Wialnie wstępnie oczyszczają surowiec na sitach. Następnie przeprowadza się dalsze czyszczenie materiału siewnego. Każda odmiana wymaga stosowania innego typu sit. Kolejnym etapem jest proces separacji ziarna według długości przy wykorzystaniu tryjerów. Pozwala to uzyskać wysoką jakość materiału siewnego. Tryjery odbierają nasiona zbyt krótkie oraz zbyt długie.

Co dalej z materiałem siewnym?

Po separacji ziarno trafia na separator grawitacyjny (stół grawitacyjny). Jego zadanie polega na sortowaniu materiału siewnego pod względem ciężkości. Surowiec jest wówczas jednolity pod względem wielkości, kształtu i masy. Nasiona uzyskują wówczas czystość na poziomie 98-100%. W liniach produkcyjnych niekiedy korzysta się również z separatora optycznego. Stosuje się go w celu oddzielenia m.in. sklerocji sporyszu, często pojawiającego się w życie. Po oczyszczeniu nasion tworzone są partie, z których próbobiorca pobiera próby potrzebne do oceny laboratoryjnej. Oceniana jest m.in. ich czystość, zdolność kiełkowania, a także stopnień zanieczyszczenia. Następnie wykonuje się zaprawienie nasion, będące końcowym etapem uszlachetniania materiału siewnego. Ma ono ogromne znaczenie dla dalszego wykorzystania materiału siewnego.

Jaki jest cel zaprawiania nasion?

Czynność ta zabezpiecza wschodzące siewki przed możliwością porażenia przez patogeny grzybowe, które mogą znajdować się na powierzchni ziarna, jak również w podłożu. Zaprawianie nasion odbywa się w przeznaczonych do tego celu zaprawiarkach. Zaprawianie jest najtańszym sposobem ochrony materiału siewnego. Na koniec przeprowadza się pakowanie materiału siewnego do specjalnych worków oraz wysyłanie go do konkretnych grup odbiorców. Sam proces można obejrzeć w poniższym filmie.

Bibliografia

1. Jarecki W., Bobrecka-Jamro D., Sprzedaż środków ochrony roślin oraz kwalifikowanego materiału siewnego zbóż i ziemniaka w Polsce w latach 2000–2009. Fragmenta Agronomica. 2011, 28 (4), s. 33-38. [Google Scholar]
2. Lisowska M., Bombik A., Rymuza K., Zieminska J., Wyrzykowska M., Stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego w wybranych gospodarstwach rolnych w rejonie Polski środkowo-wschodniej. Fragmenta Agronomica. 2013, 30 (2), s. 112-122. [Google Scholar]
3. Mańkowski D.R., Oleksiak T., Czynniki determinujące stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego w gospodarstwach rolnych. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. 2007, 244, s. 5-19. [Google Scholar]
4. Uklańska C.M., Materiał siewny. Mój Piękny Ogród. 2009, 02, s. 38. [Google Scholar]
5. Wicki L., Zmiany w zużyciu nasion kwalifikowanych w Polsce. Roczniki Nauk Rolniczych. Seria G, Ekonomika Rolnictwa. 2009, 96 (4), s. 226-237. [Google Scholar]