Orka siewna od A do Z

Orka siewna to zabieg agrotechniczny rozpoczynający zespół uprawek przedsiewnych. Wykonywana jest głównie pod uprawę zbóż ozimych oraz rzepaku ozimego. W tym tekście omawiamy ją krok po kroku. Od terminu, przez głębokość. Wskażemy też, jakie pługi można zastosować do wykonania orki siewnej.

Znaczenie orki siewnej

Orka siewna wciąż dominuje w uprawie roli. Występuje jednak tendencja do znacznego jej ograniczania. Popularność zyskuje również zastępowanie jej mniej energochłonną uprawą bezorkową czy siewem bezpośrednim. Ten ostatni redukuje do minimum zabiegi uprawowe.

Orkę siewną wykonywaną przed siewem zalicza się jest do orek zasadniczych. Jest podstawowym zabiegiem agrotechnicznym. Od jej poprawności zależy prawidłowy wzrost i rozwój uprawianych roślin. Zadaniem orki jest stworzenie najkorzystniejszych warunków do siewu roślin uprawnych na polu. Warunkuje to nie tylko jakość kiełkowania, ale i komfort pracy.

Cele orki siewnej

Orka siewna nie jest skomplikowanym zabiegiem. Mimo swojej względnej prostoty realizuje wiele zadań. Do celów orki siewnej zaliczamy:

• wymieszanie warstw podłoża — przemieszczenie ku górze koloidów, które zostały wcześniej wypłukane z górnej warstwy,
• zwiększenie pulchności porów,
• rozluźnienie roli,
• dokładne przykrycie nasion, rozłogów i siewek chwastów — utrudnienie ich kiełkowania.
• ograniczenie występowania i niszczenie szkodników, bakterii i grzybów wywołujących groźne choroby roślin.

Ten rodzaj orki jest zabiegiem, przy którym wymagana jest płaska i wyrównana powierzchnia.

Termin orki siewnej

Orkę siewną należy wykonać przynajmniej kilka dni przed siewem.

Optymalny termin orki siewnej przypada na okres przynajmniej 10 dni przed planowanym siewem.

Ten okres pozwala na naturalne osiadanie gleby. Zachowanie go jest niezwykle ważne. W tym czasie w glebie m.in. zostanie przywrócony naturalny podsiąk wody.

Orkę siewną wykonuje się przy optymalnej wilgotności gleby. Idealną sytuacją jest, kiedy podłoże stawia najmniejszy opór pługom, a przy tym nie oblepia narzędzi i nie zbryla się oraz nie rozpyla. Dzięki temu uzyskamy znacznie lepsze i bardziej równomierne wschody roślin. Kiedy orkę siewną wykonujemy z opóźnieniem, warto zastosować wał Cambpella. W przypadku gleb ciężkich wykonanie samej orki siewnej może okazać się niewystarczające. Warto wówczas przeprowadzić dodatkowy zabieg. Ten umożliwi rozkruszenie zalegających na powierzchni brył ziemi.

Zmianowanie roślin uprawnych

Głębokość orki siewnej

Ze względu na głębokość orkę dzieli się na:

• płytką – głębokość od 5 do 10 cm,
• średnią – głębokość od 10 do 20 cm,
• głęboką – głębokość od 20 do 30 cm
• bardzo głęboką – głębokość od 45 do 60 cm.

Orka siewna zaliczana jest do orek średnich. Jej głębokość powinna zostać dostosowana do wymagań agrotechnicznych uprawianych roślin. Wykonuje się ją na głębokość od 15 do 20 cm. Przed siewem roślin ozimych (zobacz: nasiona pszenicy ozimej, nasiona jęczmienia ozimego, nasiona pszenżyta ozimego), najczęściej na głębokość 2/3 warstwy ornej. Taka głębokość orki siewnej zapewnia prawidłowe przygotowanie warstwy siewnej. Zbyt głęboka orka może doprowadzić do nadmiernego wymieszania się warstw gleby. Efektem może być degradacja mikroorganizmów glebowych w podłożu.

Czym najlepiej wykonywać orkę siewną?

Tradycyjnym narzędziem przeznaczonym do wykonania orki siewnej jest pług. Jego głównymi zespołami roboczymi są korpusy płużne. Powierzchnię roboczą korpusu stanowią lemiesz i odkładnica. Lemiesz odcina skibę od calizny w płaszczyźnie poziomej i przemieszcza ją na odkładnicę. Z kolei odkładnica odwraca, a następnie kruszy skibę. Odkładnice dzieli się na cylindryczne, kulturalne, półśrubowe i śrubowe.

Orkę siewną najlepiej wykonać pługami, które wyposażone są w odkładnice kulturalne. Wybierając pług, należy uwzględnić warunki glebowe, w których będzie eksploatowany, i moc posiadanego ciągnika. Jeśli chodzi o samą orkę, najkorzystniej wykonywać ją ciągnikiem z napędem na 4 koła. W takim przypadku można zawiesić na nim cięższy pług, np. obracalny.

Ciągnik, który został zagregowany z pługiem, powinien posiadać 20% zapasu mocy w stosunku do naturalnych oporów roboczych podczas orki siewnej.

Takie rozwiązanie zapewnia znacznie mniejszy poślizg kół. Dzięki temu możliwe będzie też uzyskanie odpowiedniej prędkości orki na poziomie minimum 6 km/h.

Jakie pługi można zastosować do wykonania orki siewnej?

O wydajności orki decyduje zarówno szerokość robocza pługa, jak i możliwość uzyskania wyższej prędkości. Ta ostatnia zapewnia odpowiednią jakość wykonywanego zabiegu. Jakie pługi można zastosować do wykonania orki siewnej? Dobrym rozwiązaniem są pługi ze zmienną szerokością orki. Często chodzi o szerokość w dużym zakresie — od 30 do 55 cm na jeden korpus. Dzięki takiemu pługowi możliwe jest dostosowanie oporów orki do mocy dyspozycyjnej ciągnika. Zapotrzebowanie mocy na jeden korpus w zależności od warunków glebowych i głębokości orki waha się w przedziale od 17 do 23 kW. Zmienna szerokość skib umożliwia też dostosowanie odpowiedniej szerokości do rodzaju gleby.

Jeśli orkę siewną wykonujemy w celu bardzo dobrego pokruszenia gleby, warto zastosować korpusy z odkładnicami cylindroidalnymi. Z kolei, w przypadku gleb ciężkich warto zastosować przedpłużek. Jego zadaniem jest ścięcie wierzchniej warstwy skiby, a następnie umieszczenie jej na dnie bruzdy.

Bibliografia

1. Fiszer A., Dworecki Z., Kaźmierczak P., Morkowski A., Analiza porównawcza tradycyjnej i bezorkowej uprawy pszenicy ozimej. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering. 2006, 51 (3), s. 23-25. [Google Scholar]
2. Gugała M., Zarzecka K., Orka – zabieg który warto wykonać. Poradnik Gospodarski. 2010, 10, s. 16. [Google Scholar]
3. Kardasz P., Orka późna czy wiosenna. Agrotechnika. Poradnik Rolnika. 2016, 11, s. 34-35. [Google Scholar]
4. Palys E., Jak prawidłowo wykonać orkę siewną pod oziminy. Agrochemia. 1993, 09, s. 16-18. [Google Scholar]
5. Parylak D., Pytlarz E., Skutki produkcyjne monokultury pszenicy ozimej w warunkach upraszczania uprawy roli. Fragmenta Agronomica. 2013, 30 (4), s. 114-121. [Google Scholar]
6. Starczewski J., Czarnocki S., Turska E., Alternatywne sposoby uprawy roli i ich ekonomiczna ocena. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio E. Agricultura. 2004, 59 (1), s. 277-284. [Google Scholar]